قاچاق و مصادیق آن ازجمله قاچاق فرآورده‌های نفتی یکی از چالش‌های اساسی علیه نظم و امنیت داخلی کشورها و همچنین نظام بین الملل است. برهمین اساس، یکی از دغدغه‌های اساسی کشورهای در حوزه های داخلی و همچنین نهادها و سازمان های بین المللی در عرصه نظام بین الملل، تلاش برای ایجاد سیاست جنایی اعم از کیفری و غیر کیفری برای مقابله با قاچاق است. چنانچه بخواهیم به تأثیرات اقتصادی و اجتماعی قاچاق قاچاق نفت و مشتقات آن اشاره نماییم، باید تأکید کنیم که اگرچه قاچاق نفت و مشتقات آن باعث اشتغال کاذب تعداد کثیری از افراد خصوصاٌ در بین افراد مرزنشین می‌گردد اما این عمل سبب وارد آمدن خسارات و زیان‌های بسیار سنگینی به واردات و صادرات هر کشوری می‌گردد .با توجه با تاثیرات قاچاق نفت و مشتقات آن، خصوصاٌ به‌شیوه سازمان‌یافته، بر بی‌ثباتی سیاسی، ایجاد فساد خصوصاٌ در دستگاه‌های دولتی، مشلات اقتصاد و معیشتی و آثار امنیتی و اجتماعی در هر کشوری میافزاید. لذا بر این اساس پژوهش حاضر سعی می کند به سوال سیاست جنایی تقنینی و ایران و عراق در قبال قاچاق نفت چیست؟ پاسخ دهد. روش انجام این پژوهش توصیفی و تطبیقی است. مهم‌ترین سیاست جنایی تقنینی ایران در قبال پدیده قاچاق نفت تععین مجازات، توجه به عوامل اجتماعی و فرهنگی، تدابیر پیشگیرانه و تقویت نظام قضایی است و مهم‌ترین سیاست تقنینی جنایی عراق در قبال پدیده قاچاق نفت تعریف دقیق جرم، تشدید مجازات و همکاری بین المللی است. تفاوت‌ها و شباهت‌های قوانین مبارزه با قاچاق نفت در ایران و عراق نشان می‌دهند که هر دو کشور تاکید بر جلوگیری از قاچاق نفت دارند، اما با تأکیدها و توضیحات مختلف. در ایران، قاچاق نفت در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به عنوان یکی از مصادیق قاچاق تعریف شده و مجازات آن شامل حبس یا حبس موقت و جزای نقدی پنج برابر ارزش کالا است. در عراق نیز، قاچاق نفت به صورت خاص تعریف شده و علاوه بر مجازات حبس یا حبس موقت، جزای نقدی پنج برابر ارزش کالا نیز تعیین شده است. توافقات بین‌المللی برای مقابله با قاچاق در قانون عراق بیشتر تأکید شده است، در حالی که در ایران به صورت مستقیم به همکاری بین‌المللی اشاره نشده است. تعریف دقیق‌تر قاچاق نفت و تأکید بر حمل بدون مجوز در قانون عراق، تفاوت‌های مهم میان دو قانون را نشان می‌دهد. این مقایسه نشان می‌دهد که هر دو کشور تلاش می‌کنند مقابله با قاچاق نفت را تشدید کرده و از تدابیر قانونی برای این منظور استفاده کرده‌اند.
