از جمله اعمالی که کیفر دنیویِ آن با اختلاف‌نظر روبه‌روست، ارتداد است؛ برخی با استناد به حدیث، کیفر مرتد را اعدام دانسته و برخی دیگر بر این باورند با توجه به آیات، مبانی نصوص و مقاصد شریعت، مجازات مرتد، اخروی بوده و دنیوی نیست. در این مقاله، با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، دیدگاههای مختلف بررسی شده و با تأکید بر خوانشی مقاصدی، تأملاتی پیرامون کیفر دنیوی مرتد بیان شده است. در رویکرد مقاصدی، جدا از نقدهای روشی حدیث‌شناختی به روایات موجود در این باب، بیان شده است حفظ دین چون یکی از مقاصد، در پرتو حفظ کلیت دین معنا یافته و فروکاستن آن به جزئیات، مورد توجه مقاصدیون نبوده است. علاوه بر این، مقصد حفظ نفس از بعد معنوی ـ روانی آن و نیز حفظ عقل در همین بعد، بر ضرورت توجه به آزادی باور چون یکی از مقاصد شریعت توجه داشته و قاعده اساسی در دین، نفی اکراه است و دخالت در قلمرو عقیده و باور، نه ممکن است و نه مطلوب و خداوند سبحان، هر نوع اکراه و اجبار را در پذیرش دین یا استمرار دین‌ورزی نفی کرده است و تأکید بر کیفر دنیوی مرتد، موجب می‌شود افراد ارتداد خود را پنهان کرده و منکری دیگر (نفاق) به وجود آید، یا اینکه در درون و نهان دیگران دخالت کرد که این نیز خود، آسیب وارد کردن به دیگر مقاصد، چون حفظ نفس از بعد معنوی ـ درونی و آزادی فردی است.
