یکی از پرسش‌های فراروی کیفر در فقه اسلامی این است که آیا عدالت کیفری در اسلام، سخت‌گیرانه است یا این‌که عدالتی اصلاح‌گرایانه مدنظر شارع است؟ در این مقاله، با اتکا به روشی توصیفی-تفسیری بیان شده همان‌گونه که امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) یادآور می‌شود:«آخر الدواء الکیّ»، کیفر آخرین چاره‌ای است که باید در موارد بسیار حداقلی به‌کار گرفته شود. در شرح مبانی مقاصدی این آموزه‌ی بسیار مهم باید گفت آنچه از مجموع آیات برداشت می‌شود این است که قرآن کریم، نسبت به شرایع پیشین، گستره‌ی کمی و کیفی کیفرها را محدود کرده، برای برخی اعمال، برخلاف شرایع پیشین، کیفر تعیین نکرده و آنچه غایت است، نه کیفر، بلکه اصلاح مرتکب جرم است.
