عبدالباسط عزیزی

مطالعه بیماریهای ایجاد شده توسط ویروسهای گیاهی از حدود 130 سال پیش شروع شده و بیشتر مطالعات روی تشخیص، ردیابی و کنترل این بیماری ها بوده است. از حدود 30 سال پیش رویکرد ویروس شناسی تغییر کرده و شاخه ای از ویروس شناسی با هدف استفاده مفید از ویروسهای گیاهی ایجاد شد. این کاربردهای ویروسهای گیاهی را می توان در دو شاخه کاربرد ویروسهای گیاهی در بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی طبقه بندی کرد. یکی از مهمترین کاربردهای ویروسهای گیاهی در بیوتکنولوژی استفاده از این ویروسها به عنوان ناقلهای بیانی جهت بیان پروتئینهای نوترکیب در سطح صنعتی و پزشکی می باشد. استفاده از ویروسهای گیاهی برای بیان پروتئین نوترکیب، سرعت تولید پروتئین را افزایش داده و درنتیجه هزینه تولید کاهش می یابد. همچنین تولید این پروتئینها در حجم بالا که برای مصارف صنعتی و پزشکی لازم است امکان پذیر می شود، بخصوص زمانی که بحث مقابله با حملات بیوتروریسم در جمعیتهای حساس مطرح می باشد. از ویروسهای گیاهی برای بالابردن افزایش کارائی واکسنها استفاده شده است که با اتصال لیگاندهایی غیر از پپتید ایمونوژنیک مربوط به واکسن به سطح خارجی پوشش پروتئینی ویروس افزایش کارائی واکسن صورت گرفت.کشف عملکرد ژنها از دیگر کاربردهای مهم ویروسهای گیاهی در گیاهشناسی است که امروزه به فراوانی استفاده می شود. کپسید ویروسهای گیاهی دارای سه سطح خارجی، داخلی، و سطح بین زیرواحدهای پروتئینی اند که هرکدام این سطوح در نانوتکنولوژی مورد استفاده قرار گرفته اند. با رسوب طلا و نیکل بر روی پوشش پروتئنی TMV موتان شده، میکروباتریهایی تولید شده است. کپسید ویروسهای گیاهی بیست وجهی در pH> 6.5 متورم شده و دارای منافذی می شود که مواد درون کپسید میتوانند از آن خارج شده و این ایده تولید نانوبیوراکتورهای ویروسی را مطرح نمود. استفاده از ویروسهای گیاهی جهت رنگ آمیزی در میکرواری، حساسیت این تکنیک را در ردیابی مولکولهای DNA تا سطح یک مولکول DNA بالا برده است. همچنین از ویروسهای گیاهی برای تولید حافظه های الکترونیکی نانو استفاده شده و مشاهده شده که حافظه CPMV-base دارای تراکم تئوریکی 1 petabite/cm بوده و پتانسیل افزایش تراکم ذخیره ای را دارد. با اتصال یونهای Gd3+ به سطح کپسید ویروس CCMV و استفاده از آن در MRI افزایش کنتراست تصویر در MRI صورت گرفت. همچنین از کپسید ویروس CPMV نشاندار