چکیده بر اساس نظریه پژوهشگران (واویلوف و ژوکوفسکی) غرب ایران بخشی از مرکز پیدایش و تنوع گلابی است. در این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپ های برتر از لحاظ برخی صفات مهم باغی از جمله عملکرد، مقاومت به خشکی، مقاوت به آفات و امراض مهم منطقه، بقاء تعداد میوه درهرگل آذین، زودرسی، کیفیت میوه و خود گشنی احتمالی از اسفند ماه سال 1385 تا آذر ماه سال 1387، از میان ژنوتیپ های موجود تعداد 1254 اصله درخت گلابی وحشی در بخش های غربی، جنوبی و مرکزی استان کردستان مورد بررسی قرار گرفتند. جهت شناسایی ژنوتیپ های مورد نظر، 54 صفت فنوتیپی مربوط به اندامهای مختلف گیاه (گل، میوه، برگ و شاخه) اندازه گیری شد. اندازه گیری صفات از آغاز رشد تا خزان کامل برگ در دو سال متوالی و با میانگین15 تا20 داده برای هر صفت انجام شد. پس از بررسی مجدد صفات در سال دوم بر اساس صفات مطلوب باغبانی از میان پایه های مشابه نهایتاً 16 ژنوتیپ گزینش شدند. پس از کد گذاری صفات غیرعددی همراه با صفات عددی تجزیه کلاستر انجام شد. تجزیه کلاستر 16 ژنوتیپ انتخابی بر اساس 54 صفت عددی و غیر عددی، ژنوتیپ ها را در سه کلاستر گروه بندی کرد. درتجزیه به مولفه های اصلی دو مولفه اول 94/97% کل واریانس متغیر های اولیه را توجیه نمودند، که نتیجه گروه بندی ژنوتیپ بر اساس تجزیه به مولفه های اصلی با تجزیه کلاستر مطابقت کامل داشت. ژنوتیپ های وحشی گلابی بسیار متنوع بوده و می توانند به عنوان ذخیره ژنتیکی با ارزش در اصلاح ارقام تحت کشت مورد استفاده قرار گیرند.
