علی اکبر مظفری

این مطالعه با هدف بررسی قابلیت جنین زایی رویشی اندامهای برگ، اپی کوتیل و هیپوکوتیل دو رقم نخود "پیروز" و "کاکا" روی محیط کشت پایه موراشیگ و اسکوگ(MS) در شرایط تاریکی و روشنایی انجام شد. جهت ایجاد کالوس جنین زا از محیط کشت MS حاوی تنظیم کننده های رشد، 2،4- دی کلرو-استیک اسید(2,4-D) و نفتالین استیک اسید(NAA) هر کدام در غلظت های 2، 3، 4 و 5 میلی گرم در لیتر و همچنین تیدیازورون(TDZ) و پیکلورام در غلظت های 1، 5/1، 2و5/2 میلی گرم در لیتر کشت شدند. صفات مورد مطالعه شامل: کالوس زایی، جنین زایی، فراوانی جنین های کروی شکل، قلبی شکل و لپه ای و درصد جنین های نمو یافته در هر ریز نمونه بود. داده ها بر اساس روش آماری فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج نشان داد که اکسین ها نسبت به سایتوکنین ها روی کالوس زایی تاثیر بیشتری داشتند. بیشترین فراوانی جنین زایی در محیط کشت 2 میلی گرم در لیتر 2,4-D از ریزنمونه هیپوکوتیل در رقم کاکا در شرایط تاریکی مداوم حاصل شد. برای توسعه و بلوغ جنین، کالوس های دارای جنین های کروی به محیط کشت پایه MS حاوی تنظیم کننده های رشد مختلف انتقال داده شدند. فراوانی جنین زایی و شرایط تاریکی بیشتر از شرایط نوری بود. بالاترین درصد توسعه جنین کروی به جنین قلبی و سپس به لپه ای از ریزنمونه برگ رقم کاکا در محیط کشت حاوی تنظیم کننده رشد 5/0 میلی گرم در لیتر BA + 5/0 میلی گرم در لیتر2,4-D حاصل شد. غلظت 2 میلی گرم در لیتر 2,4-D در هر دو شرایط نوری و تاریکی بالاترین جنین زایی را ایجاد نمود و همراه با افزایش غلظت2,4-D فراوانی جنین زایی کاهش یافت.