علی اکبر مظفری

مقدمه و اهداف: در سیستم‌های کشاورزی پایدار، انواع مختلفی از کودهای زیستی و آلی از جمله باکتری‌های محرک رشد گیاه و اسید هیومیک وجود دارند که به عنوان جایگزینی مؤثر برای کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی مطرح شده‌اند. این کودها علاوه بر کاهش مشکلات زیست‌محیطی جدی، می‌توانند آثار منفی بر سلامت انسان را نیز به حداقل برسانند. این پژوهش با هدف بررسی اثر کاربرد کودهای زیستی، اسید هیومیک و کود شیمیایی بر برخی ویژگی‌های رشدی، صفات فیزیولوژیکی و کیفی سبزی برگی منداب طراحی گردید. مواد و روش‌ها: آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تیمار در دانشگاه کردستان اجرا گردید. تیمارها شامل شاهد (بدون مصرف کود)، ازتوبارور-1، پتابارور-2، فسفاته‌بارور-2، ازتوبارور-1 + پتابارور-2، ازتوبارور-1 + فسفاته‌بارور-2، پتابارور- 2 + فسفاته‌بارور-2، ازتوبارور-1 + پتابارور-2 + فسفاته‌بارور-2، اسید هیومیک و کود شیمیایی بودند. صفات مورد بررسی شامل عملکرد، بیوماس، سطح برگ، رنگیزه‌های فتوسنتزی، محتوای فنل، فلاونوئید، ویتامین ث، کربوهیدرات، نیترات، فسفر و پتاسیم بود. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر همه منابع کودی بر صفات مورد مطالعه معنی‌دار شده است. بیشترین عملکرد، بیوماس، محتوای کاروتنوئید، فنل، ویتامین ث، نیترات و پتاسیم همراه با کاربرد اسید هیومیک بدست آمد. بیشترین محتوای کلروفیل a و کلروفیل کل با استفاده از کود زیستی ازتوبارور-1 مشاهده شد. حداکثر کربوهیدرات، کلروفیل b، فلاونوئید، فسفر و سطح برگ به ترتیب در تیمارهای فسفاته‌بارور-2، ازتوبارور-1 + پتابارور-2، ازتوبارور-1 + فسفاته‌بارور-2، پتابارور- 2 + فسفاته‌بارور-2 و کود شیمیایی ثبت گردید. نتیجه‌گیری: در این پژوهش تاثیر مثبت کاربرد کودهای زیستی و اسید هیومیک بر بهبود صفات رشدی، فیزیولوژیکی و کیفی گیاهان منداب مشاهده شد. بنابراین می‌توان با کاربرد این نوع کودها به عنوان یکی از مطلوب‌ترین روش‌ها برای جایگزینی و یا کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی با هدف بهبود حاصلخیزی خاک، تولید محصول سالم و همچنین حفظ پایداری محیط زیست جهت تولید این سبزی برگی فراسودمند اقدام نمود.