علی اکبر مظفری

با توجه به کمبود عناصر ریزمغذی درختان در فضای سبز، زردی و ریزش زودهنگام برگ های درختان چنار به چالشی جدی برای شهرداری تبدیل شده است. کاربرد تیمارهای کودی به صورت تزریق به تنه می تواند به عنوان راه حلی برای این معضل در نظر گرفته شود. از اینرو، به منظور ارزیابی اثر عناصر روی، آهن و منگنز بر ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی درخت چنار آزمایشی به-صورت طرح بلوک کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار در اسفند سال 1399 جرا شد. تیمارها شامل سولفات آهن (در دو غلظت صفر و 1 درصد)، سولفات روی (در سه غلظت صفر، 5/0 و 1 درصد) و سولفات منگنز (در سه غلظت صفر، 25/0 و 5/0 درصد) بودند که بصورت ترزیق به تنه درختان چنار انجام گرفت. بر اساس نتایج بیشترین مقدار سه عنصر ریز مغذی آهن، روی و منگنز برگ در درختان تزریق شده با ترکیب کودی 1 درصد آهن+1 درصد روی + 25/0 درصد منگنز به دست آمد البته هر چند با برخی از تیمار تفاوت معنی داری نداشتند. بیشترین سطح برگ در تیمار 5/0 درصد سولفات منگنز به تنهایی به دست آمد البته هر چند تفاوت آن با تیمار ترکیب کودی 1 درصد آهن+1 درصد روی + 25/0 درصد منگنز معنی دار نبود. بیشترین وزن تر و خشک برگ مربوط به ترکیب کودی 1 درصد سولفات آهن +25/0 درصد سولفات منگنز بود و کمترین مقدار آن ها در تیمار عدم کودهی مشاهده شد. بالاترین مقدار کلروفیل a، b و کل و نیز کاروتنوئید برگ در تیمار کودی 1 درصد سولفات آهن+ 1 درصد سولفات روی + 25/0 درصد سولفات منگنز به دست آمد. بیشترین مقدار کربوهیدرات و پروتئیـن ها محلول برگ چنار مربوط به ترکیب کودی 1 درصد سولفات آهن + 25/0 درصد سولفات منگنز بود و کمترین مقدار آن ها در تیمار شاهد به دست آمـد. بیـشتریـن فعالیت آنزیـم های سـوپـراکسید دیسموتاز و پراکسیداز به ترتیـب در تیـمار 1 درصد سولفات آهن +25/0 درصد سولفات منگنز و تیمار 25/0 درصد سولفات منگنز مشاهده شد و همچنین بیشترین محتوای پراکسیدهیدروژن و مالون دی آدهید در گیاهان شاهد وجود داشت. به طور کلی استنباط ما از نتایج نشان داد که عناصر روی، آهن و منگنز در تیمارهای مختلف کودی می تواند از طریق دخالت بر افزایش محتوای کلروفیل و کاروتنوئید، کمک به بیوسنتز اکسین، جذب بیشتر عناصر، حذف رادیکال های آزاد، تجمع کربوهیدرات ها و پروتئین ها و بهبود فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان منجر به بهبود فتوسنتز شده و سبب جلوگیری از زردی برگ ها و افزایش رشد رویشی درختان چنار شوند. در پایان بر اساس نتایج ارزیابی شده می توان ترکیب کودی 1 درصد سولفات آهن+ 1 درصد سولفات روی + 25/0 درصد سولفات منگنز را توصیه کرد هر چند نیاز به بررسی های بیشتر دارد