ادبیات تطبیقی یکی از شاخه های نقد ادبی است که به سنجش آثار، انواع، سبکها، عناصر، دوره ها و چهره های ادبی و به طور کلی مقایسۀ ادبیات در مفهوم کلی آن در دو یا چند فرهنگ و زبان مختلف می پردازد. یکی از جنبه های مورد تحقیق ادبیات تطبیقی، بررسی مضامین مشترک ادیبان است. در این پژوهش که بر اساس روش کتابخانه ای و سندکاوی صورت گرفته است، ابتدا اشعاری که متضمن معنا و مفهوم اتّحاد است، در دو دورۀ مشروطه و نهضت،... تحلیل و بررسی شده است و سپس به تطبیق و مقایسۀ آنها در دو دوره مزبور پرداخته شده است. در پایان نتیجه به دست آمده این است که تشابه چشمگیر تحولات سیاسی، اجتماعی و ادبی عصر نهضت عرب و مشروطه، باعث همسانی آمال و آلام شاعران این دوره ها از جمله دغدغۀ اتّحاد و همبستگی و تجلی آن در اشعارشان شده است؛ همچنین این شاعران مفهوم اتّحاد و همبستگی را یکی از مضامین شعری خود قرار داده تا بتوانند با توجّه به جایگاه و نقش خود در جامعه، هموطنان خود و دیگر مخاطبان خویش را به این امر مهم دعوت نمایند و بدین وسیله زمینه های عمران و آبادانی وطن را فراهم نمایند و توطئه های داخلی وخارجی را خنثی کنند.
