بی گمان یکی از بنیادی ترین عناصر در انواع داستان، شخصیت است. این عنصر بنیادی در اشکال و گونه ها و سطوح گونه گون پدیدار می گردد. از وجوه مختلفی شایسته مطالعه و کنکاش است. به ویژه جبنه روانکاوی و روان شناسی شخصیت که مورد توجه شمار زیادی از پژوهشگران و روانکاوان و روانشناسان بوده است. دیدگاه روانکاوانه به شخصیت ویژگی ها و خصلت های ـ بیشتر ـ درونی آنها را وجهه همت خویش قرار می دهد. این پژوهش بر آن است تا ابعاد شخصیت های حکایت «السائح و الصائغ » کلیله و دمنه ابن مقفع را از حیث اصول روانشناسی فردی، مورد بررسی و مطالعه قرار دهد و آثار و علایم آن را در شخصیت های این حکایت بازنماید. برای بررسی نظام مند شخصیت، روانشناسان شخصیت را در چند دسته طبقه بندی کرده اند و بر اساس چند اصل روانشناختی آنها را مورد تحلیل و مطالعه قرار داده اند. به نظر می رسد در این حکایت شخصیت زرگر با توجه به نشانه ها و علایم نهفته در آن مبتلا به عقده حقارت است.
