مبانی فکری اسلامی با تکیه و تأکید بر تعقل و علم گرایی در برهه ای از تاریخ موجب تحولی شگرف در دنیای بشر شد و تمدنی را بنا نهاد که به دلیل تکیه بر اصول صحیح و مناسب ضمن پیشرفتهای چشم گیر در زمان اندک، از حیث اخلاقی و کرامت مداری نیز قابل توجه است. امروزه به دلیل عدم توجه و اهتمام به مبانی اصیل و توجه به برخی از ظواهر و غفلت از مبانی، بیشتر جوامع اسلامی درگیر نوعی انحراف و تخلف از شاخصه های تمدن اسلامی شده اند، اما با مراجعه به سنت نبوی، بازگشت و تأکید بر مبانی همچون: علم گرایی، زدودن خرافات، شایسته سالاری عملی، تأکید بر کرامت انسانی، و... در زمینه های آموزشی، اجتماعی، فردی، سیاسی و ... می تواند زمینه بازافرینی تمدن و فرهنگ را در دنیای معاصر فراهم آورد و تکیه بر توانمندیها و اصول حقیقی سنت نبوی و پرهیز از نگاه قشری به مسائل می تواند زمینه بازسازی فرهنگ را فراهم آورد.
