بحران هویت یکی از مهمترین مسائل امروز جامعه جهانی است. رنگ باختن مفهوم هویت، مختص حوزه معماری نمی باشد؛ همچنانکه این ضعف درحوزه های مختلف فرهنگی و اجتماعی مشهود است. همسو با این نظریه، صاحبنظران معماری معتقدند، بحران هویت، معماری معاصر ایران را در بر گرفته و تلاشهای فراوانی جهت یافتن راههای خروج از این بحران صورت گرفته است. یکی از مهمترین راهکارهای خروج از بحران، باز شناخت موئلفه های هویت بخش معماری ایرانی با تاکید بر شاخصهای مبانی نظری اسلامی می باشد. بخش مهمی از سابقه معماری و شهرسازی ایران، در نوار غربی کشور شکل گرفته است. هویت معماری این منطقه، نشانگر اصول و ارزشهای بنیادین معماری ایرانی و تاثیرات مبانی اعتقادی اسلام در شکل گیری معماری و شهرسازی آن می باشد. در این مقاله، شاخصهایی از هویت معماری و شهرسازی ایران در منطقه اورامان استان کردستان در ناحیه غربی ایران، مورد بررسی قرار گرفته است. تطبیق الگوهای معماری مناطق شکل گرفته در این ناحیه با سایر نواحی کشور، اصولی را تبیین می کند که با توجه به این اصول، می توان مولفه های هویت بخش در معماری دوران معاصر را تعریف نمود. روش تحقیق: در این نوشتار به روش تحلیلی- تطبیقی ویژگیهای خاص معماری با هویت ایرانی در منطقه کردستان و با نگاهی ویژه در زمینه معماری روستایی ناحیه اورامان، معرفی و تحلیل شده است. در این زمینه با رویکردی به معماری، تاثیر اصول و ارزشهای اسلامی در شکل گیری و هویت معماری اورامان با تاکید بر ساختار مسکونی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. نتایج مطالعات نشان می دهد در کنار شاخصهای ساختاری و ویژگیهای اقلیمی و تاریخی، بسیاری از ارزشها و اصول معماری اسلامی نظیر محرمیت، درونگرایی و خودبسندگی بهمراه اصول و ارزشهای دینی، در ساختار معماری اورامان و ایجاد هویتی شاخص، متجلی شده است. عوامل فرهنگ، اعتقادات اسلامی و نحوه وضعیت اجتماعی مردم، در کنار شرایط اقلیمی و جغرافیایی تفاوتهای بنیادین و اساسی در الگوهای معماری منطقه بوجود آورده و در نهایت منجر به شکل گیری معماری با ارزش در منطقه شده است.
