در این مقاله معماری منطقه غرب ایران در ناحیه استان کردستان با تاکید بر ساختار منحصر بفرد روستاهای کوهستانی این منطقه و بر مبنای عوامل موثر در ساخت و ساز، فناوریهای بومی و مصالح محلی آن مورد بررسی قرار گرفته است. منطقه غرب ایران علیرغم اینکه نقش بسزایی در شکل گیری تمدن ایرانی داشته؛ در گذر زمان به فراموشی سپرده شده و جایگاهی مناسب در ساختار معماری ایران نیافته است. نکته حائز اهمیت، تفاوتهای بنیادی در اصول و الگوهای معماری کوهستانی غرب ایران با معماری درونگرای مرکز و یا ناحیه کویری می باشد که کمتر در تحقیقات و پژوهشهای معماری، بدانها پرداخته شده است. دامنه پژوهشها در این منطقه نیز اندک بوده و عمدتاً به ساختار کالبدی و نمادین معماری ناحیه غربی پرداخته شده است. در حالیکه هویت معماری این منطقه نشانگر غنای شگرف و ارزشهای بنیادین معماری، بالاخص معماری اسلامی و تاثیرات مبانی اعتقادی اسلام در شکل گیری معماری آن می باشد. ضمن اینکه بدلیل ویژگیهای محیطی و شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی، عوامل فیزیکی در ساختار این معماری نظیر نحوه ساخت، روشهای اجرا و مصالح مورد استفاده نیز در شکل گیری و هویت بخشی معماری منطقه تاثیر بسزایی دارند. در این پژوهش ابتدا به روش توصیفی و بر مبنای یافته های تحقیقات میدانی و پژوهشهای دانشگاهی، ساختار معماری روستاهای منطقهِ مورد مطالعه (حاشیه زاگرس در استان کردستان) با رویکردی به فضای مسکونی معرفی شده و سپس تحلیل و بررسی در خصوص فناوری ساخت و اجزا تشکیل دهنده بافت و مسکن روستاهای این ناحیه صورت می گیرد.
