چکیده: در این مقاله مسکن روستایی در ناحیه استان کردستان با تاکید بر زمینه و بافت ارزشمند معماری کوهستانی این منطقه و بر مبنای عوامل موثر در مبانی نظری، اجرا، ساخت و ساز و مصالح سنتی آن مورد بررسی قرار گرفته است. مسکن روستایی در این منطقه هم به لحاظ مبانی نظری در طراحی و هم از نظر اجرا و فناوری ساخت و ساز از ارزشهای والایی برخوردار است. هویت معماری این منطقه نشاندهنده غنای شگرف و ارزشهای بنیادین معماری، بالاخص معماری اسلامی و تاثیرات مبانی اعتقادی دینی در شکل گیری معماری آن می باشد. از سوی دیگر، بدلیل ساختار ویژه محیط و شرایط ویژه اقلیمی و جغرافیایی، عوامل فیزیکی در ساختار این معماری نظیر نحوه ساخت (برنامه ریزی و اجرا)، روشهای ساخت و مصالح مورد استفاده نیز، در شکل گیری و بوجود آمدن نوعی خاص از معماری، نقش بسزایی داشته اند. معماری همواره پیوندی استوار و ناگسستنی با فرهنگ، الگوهای رفتاری، فنون و ارزشهای جامعه دارد و به همین دلیل است که معماری هر ناحیه بازتابی از فرهنگ، فن و هنر رایج آن ناحیه محسوب می گردد. معماری مسکن روستایی کردستان نیز به تاسی از این قواعد، ضمن حفظ اصول و ضوابط خانه های روستایی ایرانی، از ویژگیهای خاص حود بهره مند بوده که تفاوتهای آشکاری با سایر نقاط ایران دارد که در این مقاله بدانها پرداخته می شود. در این پژوهش به روش توصیفی و پیمایش و بر مبنای پژوهشهای دانشگاهی و مطالعات موردی، ساختار معماری برخی از روستاهای حاشیه زاگرس در استان کردستان با تاکید بر فضای مسکونی معرفی شده و سپس تحلیل و بررسی در خصوص تاثیرات عوامل مختلف نظیر مبانی فرهنگی و اجتماعی و همچنین، روشهای ساخت و اجزا تشکیل دهنده بافت و مسکن روستاهای این ناحیه صورت می گیرد
