امروزه فشارهای فزاینده شهرنشینی و تنوع ترجیحات اجتماعی باعث از بین رفتن آرامش انسان و گسست پیوند انسان و طبیعت شده است. یکی از راههای پیوند مجدد انسان با طبیعت، توجه هر چه بیشتر به فضاهای سبز و آبی (رودخانهها، نهرها و فضاهای سبز) با کمک راهکارهای برنامهریزیشده معماری و شهرسازی است. ازاینرو این مطالعه باهدف مشخص کردن رابطۀ طبیعت (دید و دسترسی به طبیعت) و سلامت روان شهروندان سنندجی و ارائه راهکار با استفاده ازنظریههای ART و SRT جهت باززندهسازی منظر حاشیه رودخانه قشلاق انجام شده است. تحقیق حاضر با توجه به نوع هدف کاربردی و به شیوۀ کمی- کیفی است. با توجه به اهداف پژوهش ۲۵۴ پرسشنامه شامل مقیاسهای زمان تماس، فرکانس بازدید، فرم کوتاه مقیاس سلامتی روان (WHO-5)، در دو بازۀ زمانی براساس نمونهگیری جامعه در دسترس، بین جامعه هدف توزیع شد. علاوه بر پرسشنامه از مصاحبه ساختاریافته برای اثبات نتایج حاصل از پرسشنامه و اشاره به معضلات منظر رودخانه قشلاق استفاده شد. بهمنظور تجزیهوتحلیل دادهها با توجه به نوع متغیرها در نرمافزار Spss نسخه 27 از آزمونهای آماری بهره گرفته شد. نتایج این پژوهش رابطه معنادار اما معکوسی را بین زمان تماس/ فراوانی بازدید و مقیاس سلامتی روان نشان داد و مواردی از قبیل کمبود امکانات رفاهی- خدماتی، معضلات زیستمحیطی و عدم دسترسی به مناظر حاشیه رودخانه ازجمله پرتکرارترین دلایل آن برشمرده شد. بااینحال، رابطه سلامتی روان با دید به طبیعت و دسترسی به طبیعت، معنادار و مثبت بود. درنهایت یافتههای این پژوهش دستورالعملهای اقدامی جهت باززندهسازی مناظر حاشیه رودخانه با استفاده از دو نظریه ART و SRT ارائه میدهد.
