در کشورهای در حال توسعه، تفاوت های جغرافیایی در اعمال و باورهای فرهنگی وجود دارد که به شدت بر پذیرش و شیوه های ازدواج زودهنگام تأثیر می گذارد. در استان کردستان، وجود تنوع در هنجارها، ارزش ها و سنت های اجتماعی فرهنگی، ازدواج زودهنگام را در مقایسه با سایر نقاط کشور تشویق می کند. گسترش این پدیده را می توان به انطباق با هنجارهای اجتماعی، جستجوی موقعیت اجتماعی، تضمین باکرگی، منفعت مادی و امنیت برای آینده نسبت داد. پژوهش حاضر جزء تحقیقات کاربردی و روش تحقیق از نوع کمّی است. هدف از این پژوهش بررسی سطح و روند ازدواج زودهنگام و همبسته های جمعیتی و اجتماعی آن در استان کردستان است که با استفاده از تکنیک تحلیل ثانویه داده ها، ازدواج زودهنگام و همبسته های جمعیتی اجتماعی مرتبط با آن توصیف و تحلیل شده اند. ازدواج زودهنگام یا ازدواج کودکان به عنوان ازدواج یا پیوند بین دو نفر تعریف می شود که در آن یک یا هر دو طرف کمتر از 18 سال سن داشته باشند. در این پژوهش بخشی از داده های مورد استفاده توسط مرکز آمار ایران جمع آوری شده اند که مشتمل بر داده های سرشماری عمومی سال 1395 است و بخش دیگری از داده ها شامل داده های سازمان ثبت احوال می باشد که بین سال های 1393 تا 1399 ثبت شده اند. داده های سرشماری مشتمل بر جنسیت، سن، محل سکونت شهری و روستایی، وضعیت زناشویی، وضعیت فعالیت، وضعیت سواد، سطح تحصیلات و محل تحصیل و داده های ثبت احوال شامل جنسیت، سال ازدواج، مرتبه ازدواج، تاریخ تولد فرد و سن فرد در زمان ازدواج و شهرستان محل سکونت می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه افراد زیر 18 سال می باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که فراوانی ازدواج زودهنگام در میان زنان محصل دارای تحصیلات راهنمایی و سپس ابتدایی در مناطق شهری بیش تر بوده است. علاوه بر این، در شهرستان های سنندج و قروه بیشترین و در شهرستان دهگلان کمترین ازدواج زودهنگام ثبت گردیده است. میانگین سن افراد در ازدواج زودهنگام در استان 16.36 سال است. بر اساس داده های ثبت احوال افراد 17 ساله با 35.8 درصد دارای بیش ترین فراوانی ازدواج زودهنگام هستند. نتایج تحلیل های دومتغیره نشان داد که رابطه ازدواج زودهنگام با اکثر متغیرها مثبت و معنی دار بوده اند. از سوی دیگر نیز، روند تغییرات این پدیده در استان روندی نزولی را نشان می دهد. همچنین بر اساس نتایج تحلیل چندمتغیره، افراد ساکن روستا، افراد خانه دار و ساکنین شهرستان هایی مانند سروآباد و دیواندره احتمال ازدواج زودهنگام شان بیشتر از ساکنین شهری، افراد محصل و ساکنین شهرستان های سنندج و مریوان بوده است. این نتایج دال بر آن است که سواد، زندگی در محیط های شهری و مدرن تر به واسطه دسترسی به عناصر نوسازی همچون تحصیلات از عوامل بازدارنده برای ازدواج زودهنگام به شمار می روند. لذا نهادهای مرتبط با خانواده در راستای ازدواج های بهنگام و پیشگیری از پیامدهای این گونه ازدواج ها، می طلبد سازوکارهای ازدواج در سنین مناسب را در دستور کار قرار دهند. البته دسترسی به داده های جامع تر و با سطح پوشش متغیرهای بیشتر می تواند شناخت عمیق تری از مسئله به دست دهند.
