شهرام کبودوندپور

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت دریاچه سد قشلاق سنندج و آلوده بودن این دریاچه به فلز سنگین جیوه و افزایش غلظت و سمیت جیوه ضمن جا به جایی بین افق های غذائی، مطالعه حاضر انجام شد، تا فاکتور تجمع زیستی و بزرگنمائی زیستی جیوه در طول یک مسیر از زنجیره غذائی (آب، رسوب، ماهی، انسان) در این دریاچه مورد بررسی قرار گیرد. روش بررسی: از فروردین تا شهریورماه سال 1391، 24 نمونه آب، 24 نمونه رسوب ، 24 نمونه سیاه ماهی خالدار (Capoeta trutta) از دریاچه و 24 نمونه (بافت مو) از ساکنین روستای سراب قامیش که عمده ترین مصرف کنندگان ماهی دریاچه هستند گرفته شد. یافته ها: میانگین مقدار جیوه کل اندازه گیری شده در نمونه های آب، رسوب، ماهی و موی انسان به ترتیب 000128/0± 0028/0، 0057/0± 110/0 ،0119/0± 296/0 ،1704/0± 059/2 برحسب ppm بوده و فاکتور تجمع زیستی در مورد رسوب و سیاه ماهی خالدار به ترتیب 10×4 و 102×1 و بزرگنمائی زیستی به ترتیب 40 و 5 محاسبه شد. نتیجه گیری: با توجه به رقم بالای نرخ تجمع و بزرگنمائی زیستی و غلظت جیوه ثبت شده در بافت مأکول سیاه ماهی خالدار دریاچه سد قشلاق سنندج، استفاده کنندگان از ماهی های این دریاچه، حداکثر مجاز به مصرف 1182 g از بافت عضله این سیاه ماهی خالدار در هفته بدون در نظر گرفتن سایر منابع بالقوه جیوه در سبد غذایی اشان هستند.