شهرام کبودوندپور

تجمع زیستی فلز جیوه در بافت های گوناگون موجودات زنده و قابلیت بزرگنمائی آن در چرخه های غذایی مسجل شده است. نتایج طرح تحقیقاتی مشترک دانشگاه کردستان و اداره حفاظت محیط زیست در سال 1387 نشان داد که غلظت جیوه در آب سد قشلاق سنندج بیشتر از حد مورد قبول WHO وسازمان استاندارد ایران (µg/L 1) است. بنابراین یک طرح تحقیقاتی برای تعیین غلظت جیوه تجمع یافته در بافت عضله ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) و توده بی مهره گان کفزی (بنتوز) به عنوان رژیم غذایی اصلی این ماهی کپور معمولی در منطقه و محاسبه فاکتور بزرگ نمایی زیستی در دریاچه سد قشلاق سنندج به مورد اجرا گذاشته شد. به ترتیب 15 نمونه بنتوز با استفاده از دستگاه اکمن و 20 نمونه ماهی کپور معمولی در خلال ماه های تیر تا آبان به دست آورده شد. عمده بنتوز شناسائی شده در منطقه مورد مطالعه متعلق به زیر رده Oligochaeta بودند. غلظت جیوه کل تجمع یافته در بافت عضله ماهی کپور معمولی و توده بنتوز توسط دستگاه اندازه گیری جیوه (مدلLeco, 254 AMA) تعیین گردید. میانگین کل (± اشتباه استاندارد) غلظت جیوه در بافت عضله ماهی و توده بنتوز به ترتیب 22 ± 225 و 47/6 ± 97/92 بر حسب ng g-1 به دست آمد. بنابراین فاکتور بزرگنمایی زیستی معادل 42/خواهد بود، بدین معنی که بزرگنمایی زیستی در چرخه غذایی دریاچه سد قشلاق سنندج با توجه به غلظت جیوه تجمع یافته در بافت عضله ماهی کپور معمولی رخ می دهد. بنابر این مصرف ماهی بنتوز خوار این دریاچه یکی از مهم ترین مواردی است که به بررسی و ملاحظه بیشتری نیاز دارد.