ساناز عینی

زمینه: بسیاری از رفتارهای پرخطر دوران نوجوانی ناشی از اغتشاشات­ هیجانی حاصل از تحولات دوران بلوغ است. سلامت ­روانی دانش آموزان در آستانه بلوغ، ارتباط مستقیمی با عملکرد تحصیلی و فردی-اجتماعی دارد. علاوه بر آن، دختران و پسران در زمینه ادراک، شناخت، حافظه و عملکردهای عصبی تفاوت‌های جنسیتی آشکاری دارند. این تفاوت‌ها ممکن است به عوامل مختلف ژنتیکی، هورمونی و محیطی نسبت داده شود. با این حال، نتایج پژوهش‌های پیشین در این زمینه ناهماهنگ و ناکافی است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه بهزیستی ­روانشناختی، تنظیم ­شناختی-هیجانی و سیستم­ مغزی-رفتاری دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع تحصیلی متوسطه اول در شهر حویق انجام شد. روش: روش مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردی از نوع علّی-مقایسه‌ای بود. جامعه پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه اول مدارس آموزش­ و ­پرورش منطقه حویق (شهرستان تالش) در سال تحصیلی 1402- 4011 بودند که به روش نمونه‌گیری داوطلبانه و در دسترس، به تعداد هر گروه 50 نفر، انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌های بهزیستی ­روانشناختی (ریف، 1989)، تنظیم شناختی-هیجانی (گارنفسکی و همکاران، 2001) و سیستم‌های ­مغزی-رفتاری (کارور و وایت، 1994) استفاده شد که با آزمون­ آماری تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) در نرم ­افزار SPSS-24 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج نشان داد تفاوت­ آماری معناداری بین دانش‌آموزان دختر و پسر در نمرات بهزیستی‌روانشناختی (82/12 =F و 01/0 >P)، تنظیم ­ شناختی-هیجانی ­مثبت (88/34 =F و 01/0 >P)، تنظیم ­ شناختی-هیجانی ­منفی (97/24 =F و 01/0 >P)، سیستم ­بازداری­ رفتاری (62/14 =F و 01/0 >P) و سیستم فعال‌سازی ­رفتاری (16/9 =F و 01/0 >P) وجود دارد. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر؛ تفاوت دو جنس در بهزیستی­ روانشناختی، تنظیم­ شناختی هیجانی و سیستم مغزی رفتاری، می‌تواند باعث عملکرد و مواجهه متفاوت دانش‌آموزان دختر و پسر در مقابله با مشکلات دوران نوجوانی و بلوغ شود.