شهرها به عنوان مصرف کننده‌های اصلی انرژی در جهان شناخته شده‌اند. سرعت رو به رشد جمعیت شهری تقاضا برای مصرف انرژی در شهرها را افزایش داده است که یکی از عوامل کاهش منابع سوخت‌های فسیلی، افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی در جهان است. با توجه به میانگین بالای مصرف انرژی در ایران و سهم 35 درصدی بخش مسکن در مصرف انرژی، افزایش راندمان انرژی در این بخش بسیار حائز اهمیت است. بیشتر تحقیقاتی که تا کنون به بررسی مصرف انرژی یا نورگیری طبیعی در ساختمان‌ها پرداخته‌اند، ساختمان‌ها را به عنوان واحدهای منفرد در نظر گرفته‌اند، در حالی که تحقیقات نشان داده‌اند که مورفولوژی شهری می‌تواند بر روی عملکرد ساختمان‌ها تاثیر بگذارد. همچنین در اکثر تحقیقات کمتر به صورت همزمان به بررسی اثر فرم شهر بر مصرف انرژی و نورگیری طبیعی پرداخته‌اند. از این رو در این پژوهش به بهینه سازی مصرف انرژی و افزایش نورگیری طبیعی در مقیاس بلوک‌های مسکونی می‌پردازیم. هدف اصلی این پایان نامه یافتن مدلی بهینه برای طراحی بلوک‌های مسکونی در شهر سنندج با در نظر گرفتن بیشترین استفاده از نور طبیعی و افزایش کارایی انرژی ساختمان‌ها است. برای دستیابی به این هدف ابتدا میزان اثرگذاری ویژگی فیزیکی بلوک‌های شهری بر مصرف انرژی را بررسی کردیم و سپس با تغییر مهمترین پارامترها به فرم بهینه نزدیک شدیم. بیشتر مطالعات شاخص‌های مربوط به تراکم و فرم بلوک‌های شهری را مهمترین فاکتورهای تأثیر گذار بر روی مصرف انرژی در مقیاس شهری در نظر گرفته‌اند. در تحقیق پیش رو ویژگی فیزیکی بلوک‌های شهری و ساختمان‌ها بر روی سه بلوک شهری موجود با ویژگی‌های متفاوت بررسی شده است. برای هر بلوک شهری حدود 27 ساختمان در مرکز بلوک انتخاب شد و سپس تأثیر ساختمان‌هایی که تا شعاع 200 متری از مرکز بلوک‌ها قرار دارند بررسی شد. برای ساختمان‌ها، شاخص‌های مربوط به تراکم و فرم بلوک‌ها در دو مقیاس بلوک شهری و بلوک ساختمانی بررسی شد. روش تحقیق این پایان نامه بر اساس شبیه سازی است که در اینجا شبیه سازی انرژی و نورگیری طبیعی از طریق نرم افزار honeybee انجام شد و سپس به کمک مقایسه‌ی تطبیقی و رگرسیون خطی نتایج مورد ارزیابی قرار گرفت. با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی داد‌های لازم جمع آوری گردید. برای مصرف انرژی، شبیه سازی مصرف انرژی گرمایشی و تقاضای سرمایشی انجام شد و برای ارزیابی دریافت نور روز از شاخص‌های sDA و DF استفاده شد. جهت اعتبار سنجی نتایج مصرف انرژی، داده‌های مربوط به مصرف گاز ساختمان-های مورد نظر از شرکت گاز جمع آوری شد و با نتایج شبیه سازی مقایسه شد. نتایج نشان داد که تاثیر پارامترهای مربوط به تراکم و جهت‌گیری در مقیاس شهری بر مصرف انرژی گرمایشی و سرمایشی بلوک-های معراج، آبیدر و ویلاشهر معنی دار نبوده است. با این حال در مقیاس بلوک‌های ساختمانی نسبت مساحت پوسته‌ی خارجی ساختمان به حجم ساختمان بیشترین تأثیر را بر روی مصرف انرژی داشته است. بررسی سناریوهای مختلف نشان داد که تفاوت در فرم ساختمان‌ها در مقایسه با تراکم، ابعاد ساختمان، جهت‌گیری و نسبت پنجره به کف بیشترین تأثیر را بر روی مصرف انرژی دارد و ابعاد و تناسبات ساختمان بیشترین تأثیر را بر روی دریافت نور روز دارد.
