راحله شاکری

سرطان پستان یکی از شایع‌ترین‌ سرطان‌ها در زنان است و رده سلولی MDA-MB-231 به عنوان مدلی شناخته-شده برای بررسی سرطان پستان متاستازی تهاجمی به کار می‌رود. اگرچه داروهای شیمی‌درمانی مانند متوترکسات، دوستاکسل و جمسیتابین نقش مؤثری در درمان سرطان دارند، اما اغلب با عوارض جانبی همراه هستند. بسیاری از بیماران سرطانی از ترکیبات گیاهی به عنوان مکمل، برای کاهش و تسکین عوارض جانبی استفاده می‌کنند. اگرچه اغلب گیاهان با داشتن ترکیبات زیست-فعال مختلف قادر به حفاظت از سلول های سالم در برابر اثر سیتوتوکسیک داروهای شیمی‌درمانی هستند، اما احتمال کاهش اثربخشی داروهای شیمی‌درمانی با ترکیبات گیاهی همواره مطرح است. گیاهانی مانند جینسنگ (Panax ginseng) و کندر (Boswellia Serrata) به دلیل خواص زیستی مختلف همواره مورد توجه پژوهشگران بوده‌اند. این مطالعه با هدف بررسی اثر سیتوتوکسیک عصاره جینسنگ (حاوی 5 درصد ماده موثره جینسنوزاید) بر رده سلولی MDA-MB-231 به تنهایی و هم‌چنین تأثیر ترکیب آن با کندر (حاوی 65 درصد ماده موثره بوسولیک اسید) و داروهای شیمی‌درمانی (متوترکسات، جمسیتابین و دوستاکسل) و نیز ارزیابی ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عصاره جینسنگ در ترکیب با داروهای شیمی‌درمانی و عصاره کندر با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی و بیوانفورماتیکی انجام شد. ابتدا اثرات سیتوتوکسیک جنسینگ و داروهای شیمی‌درمانی با استفاده از تست MTT در غلظت های مختلف و بازه‌های زمانی متفاوت ارزیابی گردید. ترکیب جینسنگ با کندر و داروها نیز بررسی شد. فعالیت آپوپتوزی با تست کاسپاز 3/7 برای جینسنگ و دوستاکسل سنجش شد. اثر آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها و ترکیبات با روش‌های استاندارد FRAP، ABTS سنجیده شد. در نهایت، آنالیز بیوانفورماتیک برای شناسایی خواص ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی، ضد آپوپتوز و ضد سرطانی ترکیبات جینسینگ انجام شد. تمام آزمایش‌ها حداقل سه بار تکرار شد. نتایج تست MTT نشان داد که جینسنگ در غلظت های 400 و 800 میکروگرم بر میلی‌لیتر در زمان 48 ساعت، بقای سلولی را کاهش داد. داروهای جمسیتابین و دوستاکسل در غلظت های بالا و بازه‌های زمانی طولانی‌تر سیتوتوکسیک بودند، در حالی‌که اثر متوترکسات بیشتر وابسته به زمان بود. ترکیب جینسنگ با داروهای شیمی‌درمانی در اکثر غلظت‌ها منجر به کاهش اثر سیتوتوکسیک این داروها شد. تست کاسپاز 3/7 نشان داد که جینسنگ در مسیر آپوپتوز القا شده توسط دوستاکسل تداخل ایجاد می‌کند. کندر به تنهایی سبب کاهش بقای سلولی به صورت وابسته به غلظت شد و در ترکیب با جینسنگ، در برخی غلظت‌ها، اثر تداخلی نشان داد. ارزیابی ظرفیت آنتی‌اکسیدانی جینسنگ در ترکیب با داروهای شیمی‌درمانی نشان داد که متوترکسات توانایی جینسنگ را در رادیکال زدایی ABTS و احیای یون های آهن فریک به فروس کاهش می‌دهد. دوستاکسل تداخلی در توانایی جینسنگ در رادیکال زدایی ABTS ایجاد نکرد، اما توانایی آن را در احیای یون های آهن فریک به فروس کاهش داد. کندر، به تنهایی قادر به رادیکال زدایی ABTS نبود، اما قادر به احیای یون های آهن فریک به فروس بود. ترکیب کندر با جینسنگ سبب کاهش فعالیت آنتی‌اکسیدانی هر دو عصاره شد. ارزیابی اهداف سلولی جینسنگ نشان داد که 62 درصد اهداف درون سلولی ترکیبات عصاره جینسنگ، عوامل دخیل در تکثیر سلولی هستند. پروتئین‌های ESR1/ESR2، AKT1،TP53 وRELA به‌عنوان گره‌های مرکزی با تعداد اتصال بالا در شبکه برهم‌کنش‌های پروتئینی اهداف درون‌سلولی جینسنگ شناسایی شدند و به‌عنوان اهداف بالقوه برای مداخلات درمانی چندمسیره پیشنهاد می‌شوند. این یافته‌ها بیانگر آن است که اگرچه جینسنگ دارای اثر آنتی‌اکسیدانی قابل توجه است، اما می‌تواند با داروهای شیمی‌درمانی تداخل کرده و اثربخشی ضدتکثیری آن‌ها را کاهش دهد. بنابراین، بررسی دقیق‌تر برهم‌کنش‌های احتمالی در مطالعات پیش‌بالینی و بالینی ضروری است.