راحله شاکری

میکروارگانیسم ها برای سوخت وساز و انجام فرایندهای حیاتی و تأمین انرژی و کاهش سموم محیط زندگی خود، فلزات را در اندازه ی نانو رسوب می دهند. در میان نانوذرات فلزی، نانوذرات مس به خاطر ویژگی های منحصر به فرد کاتالیزگری، هدایت الکتریکی و نوری ویژه و هم چنین مقاومت بالا در برابر خوردگی و کاربرد های بسیار در زمینه های مختلف از جایگاه ویژه ای برخوردار است. اگرچه اثرات سمی یون مس برای اغلب میکروارگانیسم ها گزارش شده است ولی گونه های مختلفی از میکروارگانیسم ها، ازجمله سویه های بومی باکتری آب زی جداسازی شده در این پژوهش می تواند بر سمیت آن با احیای سولفات مس به فرم نانوکوانتوم دات سولفید مس غلبه کند. هدف از مطالعه حاضر، استفاده از توانمندی ذاتی سویه های بومی باکتریایی آب زی به عنوان زیست کاتالیزگر برای احیای زیستی سولفات مس به نانوکوانتوم دات سولفید مس بود. در این راستا، 105 سویه ی باکتری تحمل پذیر نسبت به یون سمی مس، از آب های مناطق مختلف ایران جمع آوری شده و بر اساس تکنیک غنی سازی انتخابی در محیط کشت تریپتیک سوی براث حاوی 1 میلی مولار یون مس، غربالگری و جداسازی شدند. تحمل پذیری ذاتی این سویه ها نسبت به یون سمی مس به وسیله روش رقت در آگار یا کشت نقطه ای تعیین گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، 20 سویه ی باکتری که بالاترین مقاومت را نسبت به یون سمی مس (بالاتر از 5 میلی مولار) از خود نشان دادند انتخاب شد و جهت بررسی قابلیت احیای سولفات مس به نانوسولفید مس (به صورت خارج سلولی) در محیط تریپتیک سوی براث مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده، تنها سوپرناتانت کشت سویه Cu25 جدا شده از آب جمع آوری شده از دریای خزر، قادر به احیای خارج سلولی یون های مس به نانوسولفید مس، در غلظت 5 میلی مولار از یون سمی مس بود. سویه باکتری Cu25 به عنوان سویه ی برتر انتخاب گردید و مورد شناسایی فنوتیپی و مولکولی قرار گرفت. نتایج آنالیزهای ریخت شناسی، بیوشیمیایی و فیلوژنیکی نشان داد که سویه ی مذکور بیشترین مشابهت را به Bacillus licheniformis دارد. توالی نوکلئوتیدی ژن 16S rDNA سویه Cu25 با شماره دسترسیMG857584 در بانک اطلاعات ژنی NCBI قابل دسترس می باشد. در ادامه، سنتز خارج سلولی نانوذرات سولفید مس تولیدشده توسط باکتری B. licheniformis Cu25 تحت شرایط بهینه واکنش زیست تبدیلی مورد بررسی قرار گرفت که