محمد رحمان رحیمی

چکیده مقدمه: چاقی یک مشکل عمده سلامت عمومی است که منجر به التهاب خفیف مزمن می-شود و خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را افزایش می‌دهد. در مطالعات مرتبط با چاقی، نقش فتوئین A در فعال‌سازی گیرنده شبه تول 4 (TLR4)، فاکتور هسته‌ای رونویسی کاپای بی (NFƙB) و در نهایت ترشح سایتوکین‌های پیش التهابی، التهاب بافت چربی و مقاومت به انسولین مشخص شده است. تاثیر عصاره سیر کهنه (AGE) و همچنین تمرین هوازی (AT) بر کاهش التهاب تایید شده است، با این حال تا کنون هیچ مطالعه‌ای به بررسی تاثیر عصاره سیر کهنه بر فتوئین A، TLR4 و NFƙB نپرداخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر عصاره سیر کهنه و تمرین هوازی بر فتوئین A و سایر نشانگرهای التهابی در رت‌های نر چاق بود. روش شناسی: تعداد 40 سر رت نر اسپراگ داولی به مدت 9 هفته تحت تغذیه با غذای معمولی (ND) (8 سر) و غذای پرچرب (HFD) (32 سر) قرار گرفتند. پس از القای چاقی در رت‌های گروه تغذیه با غذای پرچرب، رت‌های این گروه به 4 زیرگروه (هر زیرگروه 8 سر) تقسیم شدند: گروه کنترل چاق (تغذیه با غذای پرچرب) (OC)، گروه مکمل‌دهی با عصاره سیر کهنه (تغذیه با غذای پرچرب + مکمل‌دهی با عصاره سیر کهنه) (AGE)، گروه تمرین هوازی (تغذیه با غذای پرچرب + تمرین هوازی) (AT) و گروه مکمل‌دهی با عصاره سیر کهنه + تمرین هوازی (تغذیه با غذای پرچرب + مکمل‌دهی با عصاره سیر کهنه + تمرین هوازی) (AGE+AT). رت‌های گروه تغدیه با غذای معمولی (کنترل استاندارد) (C) نیز به رژیم غذایی خود ادامه دادند و مداخلات به مدت 8 هفته ادامه یافت. عصاره سیر کهنه با دوز 600 میلی‌گرم بر کیلوگرم، هر روز یک مرتبه از طریق گاواژ به رت‌های گروه مکمل‌دهی خورانده می‌شد. تمرین هوازی نیز شامل یک هفته آشنایی با دویدن روی تردمیل و سپس 8 هفته تمرین هوازی با سرعت 15-27 متر بر دقیقه به مدت 20-60 دقیقه بود. در پایان پژوهش، پس از گذشت 48 ساعت از آخرین مداخلات و پس از 12 ساعت ناشتایی شبانه، رت‌ها با تزریق درون صفاقی کتامین (90 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن) و زایلازین (10 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن) بیهوش شدند و پس از شکافتن قفسه سینه خونگیری مستقیماً از بطن چپ صورت گرفت، سپس بافت چربی احشایی و کبد خارج شدند. سطوح فتوئین A و انسولین پلاسما با روش الایزا، میزان بیان ژن و پروتئین فتوئین A، TLR4 و NFƙB کبد و بافت چربی احشایی به ترتیب با روش RT-PCR و وسترن بلات مورد سنجش قرار گرفتند. سطوح پلاسمایی گلوکز، تری‌گلیسرید، کلسترول تام، لیپوپروتئین با چگالی کم و زیاد نیز با روش فتومتریک اندازه‌گیری شدند. تحلیل داده‌ها با آزمون one-way ANOVA و توکی انجام شد و سطح معنی‌داری 05/0>p در نظر گرفته شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تغذیه با غذای پرچرب و ایجاد چاقی سطوح فتوئین A پلاسمایی و مقادیر بیان ژن و پروتئین فتوئین A، TLR4 و NFƙB در کبد و بافت چربی احشایی را افزایش داد (05/0>p). بعلاوه تغذیه با غذای پرچرب سبب افزایش وزن، مقاومت به انسولین و تغییرات منفی در پروفایل لیپیدی شد (05/0>p). سطوح پلاسمایی فتوئین A رت‌های چاق بدنبال تمامی مداخلات (مکمل‌دهی با عصاره سیر کهنه، انجام تمرین هوازی، و مکمل‌دهی با عصاره سیر کهنه + تمرین هوازی) کاهش معنی‌دار نشان داد (05/0>p)، میزان بیان ژن فتوئین A در کبد و بافت چربی احشایی رت‌های چاق نیز بدنبال تمامی مداخلات کاهش معنی‌دار نشان داد (05/0>p)، اما میزان پروتئین فتوئین A تنها در کبد رت‌های چاق کاهش معنی‌دار نشان داد و کاهش میزان پروتئین فتوئین A در بافت چربی احشایی رت‌های چاق معنی‌دار نبود. میزان بیان ژن TLR4 در کبد و بافت چربی احشایی نیز بدنبال تمامی مداخلات کاهش یافت. بعلاوه، میزان پروتئین TLR4 بدنبال تمامی مداخلات در بافت چربی احشایی رت‌های چاق کاهش معنی‌دار نشان داد، اما در کبد رت‌های چاق تنها ترکیب مکمل‌دهی با عصاره سیر کهنه + تمرین هوازی سبب کاهش معنی‌دار میزان پروتئین TLR4 شد. از سوی دیگر، میزان بیان ژن و پروتئین NFƙB در کبد و بافت چربی احشایی رت‌های چاق بدنبال تمامی مداخلات کاهش معنی‌دار نشان داد. بدنبال تمامی مداخلات، وزن بدن و شاخص مقاومت به انسولین (HOMA-IR) کاهش معنی‌دار نشان دادند و پروفایل لیپیدی نیز بدنبال تمامی مداخلات بهبود یافت. نتیجه گیری: یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که عصاره سیر کهنه و تمرین هوازی فتوئین A و سایر عوامل التهابی را کاهش می‌دهند و می‌توانند در معکوس کردن عوارض نامطلوب مرتبط با چاقی موثر باشند و مقاومت به انسولین و پروفایل لیپیدی را بهبود بخشند.