امید عیسی نژاد

در دهه های اخیر پژوهش های مختلفی به بررسی اثربخشی رویکرد زوج درمانی شناختی رفتاری بر بهبود متغیرهای مختلف مانند افسردگی، خیانت، تعارض زناشویی، دلزدگی زناشویی، نارضایتی زناشویی و تاب آوری پرداخته اند. بسیاری از این پژوهش ها تغییرات معناداری را نسبت به گروه کنترل گزارش کرده اند اما تاثیر دقیق آن ها مشخص نیست و نیاز به یکپارچه سازی این تحقیقات دارد. هدف این فراتحلیل تعیین میزان اثربخشی زوج درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی بود. این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل با یکپارچه کردن نتایج تحقیقات مختلف، اندازه اثر زوج درمانی شناختی – رفتاری را مشخص می کند. 16 پژوهش که از لحاظ روش شناسی قابلیت بررسی داشتند انتخاب شدند و فراتحلیل بر روی آنها انجام گرفت. منابع جستجوی داده ها پایگاه های علمی داخلی شامل پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، پایگاه مجلات تخصصی نور (Noormags)، بانک اطلاعات نشریات ایران Magiran))، پرتال جامع علوم انسانی(ensani.ir) و پایگاه استنادی جهان اسلام (SCI) بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS16 و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم افزار CMA2 و شاخص gانجام شد. یافته های این فراتحلیل نشان داد که میزان اندازه اثر زوج درمانی شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات زوجین برای شیوه مداخله زوجی 57/1، اندازه اثر مداخله فردی 23/1 و اندازه اثر کلی 37/1است اندازه اثر هر سه مداخله بالاتر از 8/0 و (001/0 < p) است مطابق جدول کوهن اندازه اثر بزرگ ارزیابی می شود. یافته ها نشان دهنده آن است که میزان موفقیت اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر کاهش مشکلات زناشویی موثرتر از عدم درمان است بر این اساس اندازه اثر به دست آمده در پژوهش های صورت گرفته در بازه بزرگ قرار گرفته است. همچنین اندازه اثر تصادفی مقدم تر از اندازه اثر ثابت است می توان گفت تخمین های مشاهده شده از اندازه اثر در هر مطالعه می تواند واقعی و فراتر از تصادف باشد بدین معنی که در اندازه اثرهای مشاهده شده در پژوهش های بررسی شده در این فراتحلیل تفاوت معنی دار مشاهده می شود.