زنبورعسل یکی از مهمترین حشرات اجتماعی شناخته شده در جهان است که از طریق گردهافشانی، نقش مهمی در حیات بشر دارد. طی چند دهه گذشته تحت عنوان اختلال فروپاشی کلونی، جمعیت قابل توجهی از زنبورهای عسل کاهش پیدا کرده است. این تلفات و کاهش جمعیت میتواند به سبب عوامل تهدیدکننده از قبیل کاهش زیستگاه، استفاده گسترده از آفتکُشها، آفات و بیماریها، شهد ناکافی و سوءتغذیه باشد. در بیشتر تحقیقات پیشین مواردی مانند استفاده وسیع از سموم و آفتکُشها به همراه عوامل بیماریزا برجسته شده است اما تنش‌های تغذیهایی و منابع غذایی ناکافی یکی دیگر از دلایل اصلی اُفت جمعیت و کاهش ماندگاری زنبور عسل است. تبدیل ناکارآمد مراتع و جنگلها به زمینهای کشاورزی منجر به تخریب زیستگاه و به تبع آن کمبود منابع شهد و گرده برای زنبورعسل شده است. شهد به عنوان منبع کربوهیدرات و گرده به عنوان منبع پروتئینی نیازهای غذایی زنبوران عسل بالغ و نوزادان را تامین می‌کند. به بیان دیگر گرده منبع طبیعی پروتئینی برای رفع نیازهایی مانند پرورش نوزادان، رشد و جمعیت‌سازی کلونی، ماندگاری زنبوران و بقای کلونی میباشد. میزان نیاز به گرده در طول سال تحت تاثیر عواملی مانند جمعیت کلونی، وفور گرده در طبیعت، موقعیت زنبورستان و وضعیت تخم‌ریزی ملکه متغییر است. در شرایط تعادل منفی گرده یعنی زمانی که میزان نیاز کلونی از مقدار گرده ذخیره شده بیشتر باشد استفاده از جایگزین‌های گرده از جمله کیک گرده مرسوم است. هدف تحقیق حاضر مطالعه کارائی نوعی کیک گرده سنتز شده و معرفی آن به زنبورستان در انتهای تابستان و پس از برداشت به منظور تقویت جمعیت کلونی برای بقا و کمک به زمستانگذرانی بود. برای این منظور از کیک گرده شرکت کاکو کردستان سبز با نام تجاری Super Candy که حاوی فرمولاسیون ویژه شامل گرده طبیعی و مکملهای شرکت نوتریفارم یونان بود، بهره گرفته شد. برای انجام آزمایش در پایان فصل زمستانگذرانی (اسفند 1402) از نژاد زنبورعسل ایرانی و کارنیولان واقع در زنبورستان تحقیقاتی دانشگاه کردستان تعداد 24 کلونی انتخاب و کندوها از نظر ذخیره عسل و گرده، تعداد قاب و جمعیت زنبورها همسان‌سازی شدند. کلونی‌ها به طور تصادفی به دو گروه تیمار و کنترل تقسیم شدند. صفات مورد مطالعه شامل نرخ تخم‌ریزی ملکه، جمعیت‌سازی، سطح آلودگی به کنه واروا و میزان ذخیره عسل بود. ثبت مشاهدات به صورت ماهیانه و در طی بهار و تابستان 1402 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان انجام شد. مقایسه عملکرد کلونی‌های دریافت کننده کیک گرده Super Candy با کلونی‌های شاهد از طریق آزمون آماری و به کمک نرم‌افزار SAS صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد اختلاف آماری معنی‌داری میان دو گروه مورد بررسی وجود دارد و تغذیه جانشین گرده موجب بهبود عملکرد و سلامت جمعیت زنبور عسل می‌شود.
