ترجمه عنصری زبانی است که قدمتی چند هزار ساله دارد و همواره بسترساز ارتباط میان اندیشه ها، فرهنگها و افقهای فکری ملتهای گوناگون بوده است. از دیرباز متفکران و نظریهپردازان بیشماری به شرح و تفسیر آرای خویش در ماهیت این عنصر زبانی پرداختهاند. یکی از این نظریه پردازان معاصرِ ترجمه که تا حدود زیادی اندیشه ترجمه شناختی خود را بر متن مبدأ استوار ساخته، آنتوان برمن فرانسوی است. او از موارد ناهمگونی میان متن ترجمه و متن مبدأ را به "گرایشهای ریختشکنانه" تعبیر میکند و آنها را تحریف متن میداند. از این رو معتقد است که مترجم باید مقیّد به متن مبدأ و وفادار به آن باشد. پژوهش حاضر به منظور نقد و بررسی ترجمه طسوجی از هزار و یک شب، براساس نظریه گرایشهای ریختشکنانه آنتوان برمن انجام شده است. یافته های پژوهش هشت مؤلفه از دوازده مؤلفه گرایشهای ریختشکنانه را تأیید میکند و نشان میدهد که طسوجی از گرایشهایی از قبیل عقلاییسازی، شفاف سازی، اطنابسازی، تفاخرگرایی و ... هم در سطح معنا و هم در سطح کلام استفاده کرده و نسبت به متن مبدأ وفادار نبوده است زیرا که ترجمه این کتاب به شیوۀ ترجمه آزاد است و مترجم بر حسب ذوق خویش دخل و تصرفاتی را در ترجمه آن انجام داده است.
