امام علی (ع) نمونه ای از کامل ترین انسان ها و فرموده هایش «نهج البلاغه» از جامع ترین کتبا هایی است که موضوع انسان و تاریخ را بطور گسترده به تحلیل پرداخته و به گونه ای ممتاز و عمیق آزادی و اختیار انسان و مسئولیت او را در شکل گیری شخصیتش بیان کرده است. هدف نویسنده از این مقاله آن است که ضمن نمودن گوشه هایی از دیدگاهها و رهنمودهای امام علی (ع) در رابطه با انسان و تاریخ به موضوعاتی چون : تاریخ سازی انسان، پیکار دایمی اهل و حق و اهل باطل در طول تاریخ، آزادی انسان در شدن، انسان در بوته آزمایش، مسئولیت دانایان و نقش پیامبران در تاریخ پرتو بیفکند.
