از آنجایی که مسائل و مشکلات زیستمحیطی حاصل تغییرات طبیعی مرتبط با عملکردهای انسانی و ناشی از رفتارهای غیرمسئولانه زیست محیطی است و عملکردهای انسانی بهعنوان یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین عوامل بر محیطزیست شناخته شده است، پژوهش حاضر با هدف بررسی رفتار زیستمحیطی کشاورزان حاشیه رود قزل اوزن در شهرستان دیواندره انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه کشاورزان اطراف رود قزلاوزن در محدوده شهرستان دیواندره بودند که تعداد 270 نفر از کشاورزان بهعنوان نمونه به روش نمونهگیری تصادفی طبقهای تناسبی انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه بود که جهت تایید روایی پرسشنامهها از نظر اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کردستان استفاده شد. همچنین جهت تعیین پایایی نیز از ضریب آلفای کرونباخ و برازش مدل در سطح اندازهگیری و مدل ساختاری استفاده گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از ﻣﺪلﺳﺎزی ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎﺧﺘﺎری ﺑﻪ روش ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺮﺑﻌﺎت ﺟﺰﺋی انجام گرفت که در این راستا ﻧﺮماﻓﺰارLISREL مورد استفاده قرار گرفت. یافتههای منتج از تحلیل معادلات ساختاری بر مبنای تئوری ارزش- عقیده- هنجار نشان داد که ارزشهای زیست بوممحور، جهانبینی اکولوژیکی، آگاهی از نتایج، احساس مسئولیتپذیری، هنجارهای شخصی کشاورزان رابطه مثبت و معنیداری با رفتار حفاظت زیستمحیطی کشاورزان حاشیه رود قزل اوزن داشته و تأثیر بسزایی در انجام آن دارند. لذا میتوان با اصلاح و ایجاد تغییر، و یا تقویت متغیرهای نامبرده بروز رفتارهای زیستمحیطی را در کشاورزان ایجاد نمود.
