افزایش انتشار گاز های گلخانه ای و تغییرات اقلیمی طی سالیان اخیر به گسترش خشکسالی های پیاپی و آسیب پذیری بیشتر تولید محصولات کشاورزی منجر شده است. در استان همدان، گرما و خشکی بیشتر ناشی از تغییرات اقلیم و انتشار گازهای گلخانه ای موجب تبخیر بیشتر آب و افزایش نیاز آبی محصولات شده و در نتیجه ناپایداری و آسیب پذیری تولید محصولات کشاورزی را افزایش داده است. هدف مطالعه حاضر، بررسی تاثیر متغیرهای انتشار دی اکسید کربن، دما، میانگین بارش، آب مصرفی، تغییرات تکنولوژی و سایر متغیرهای مهم موثر بر تولید گندم به عنوان یکی از محصولات اصلی و استراتژیک استان همدان است، تا از این طریق ارتباط متغیرهای مؤثر بر و متأثر از تغییرات اقلیمی با میزان تولید این محصول برآورد و تجزیه و تحلیل شود. برای این منظور، یک الگوی اقتصادسنجی خودتوضیح با وقفه های توزیعی (ARDL) با استفاده از داده های سری زمانی سال‌های 1356 تا 1396 به منظور بررسی آثار کوتاه مدت و بلندمدت متغیرهای اقلیمی و تکنیکی بر تغییرات تولید گندم در استان همدان، تدوین و برآورد گردید. نتایج نشان داد که هرچند با افزایش سطح انتشار دی اکسید کربن، سطح تولید گندم در استان همدان با کاهش مواجه می گردد، اما این کاهش در دوره مورد بررسی محسوس و معنی دار نبوده است. همچنین نتایج برآورد الگو حاکی از آن است که متغیر اقلیمی تغییرات بارش بر تولید گندم در استان همدان تاثیر گذار بوده اما متغیرهای تغییرات دمایی و تکنولوژیکی بر تولید گندم استان همدان تاثیر معنی داری نداشته اند. از نتایج فوق می توان استنباط کرد که اثر منفی انتشار گازهای گلخانه ای بر تولید گندم در استان همدان شروع شده است، با وجود این هنوز این تأثیر منفی بزرگ و معنی دار نیست. همچنین، نتایج الگوی تصحیح خطا نشان داد که هر نوع شوک منفی برای تولید گندم در کوتاه مدت با استفاده از سطح زیر کشت، کود و مهمتر از همه اعتبارات کشاورزی تنظیم شده و تغییرات عوامل آب و اعتبارات کشاورزی در سال های قبل، باعث تشدید شوکهای منفی و تقلیل اثرات شوک های مثبت گردیده است.
