مسعود حیدری زاده

با توجه به گسترش گازهای گلخانه‌ای و اتمام منابع فسیلی، استفاده از سوخت‌های زیستی برای تأمین انرژی ضروری است. ریزجلبک‌ها به عنوان نسل سوم سوخت‌های زیستی می‌توانند برای تأمین بیودیزل و بیوفیول به جای سایر منابع گیاهی و جانوری به کار روند. به طور کلی با کنترل عوامل تاثیرگذار می‌توان راندمان تولید بیودیزل را از جلبک افزایش داده و در نتیجه انرژی مورد نیاز را از یک منبع پاک، زیست سازگار، تجدید پذیر و به صرفه تأمین کرد. تحقیقات زیادی در حیطه ی استفاده از مقادیر متفاوت هورمون‌های گیاهی به منظور افزایش بیومس و لیپید استخراج شده از ریزجلبک صورت پذیرفته است. در این پژوهش، تاثیر غلظت‌های مختلف دو هورمون رشد سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید و مدت زمان رشد بر چهار متغیر میزان رشد، شمارش سلول، بیومس و پروفایل اسیدهای چرب در ریز جلبک دونالیلا سالینا بررسی گردید. منحنی رشد جلبک دونالیلا سالینا همانند منحنی‌رشد میکرو ارگانیزم‌ها در مقایسه با منحنی تیپیک رشد میکروارگانیزم‌ها در شرایط کشت بسته لگ فاز در روزهای 1تا5 و لوگ فاز در روزهای12تا26 و مرحله سکون در روزهای28تا 33و مرحله مرگ در روزهای33 تا 35 مشاهده می‌شود. هم بستگی و رگرسیون بین دو متغیر جذب محیط کشت و تعداد سلولهای دونالیلا سالینا در دوره رشد در یک سیستم کشت بسته نشان می دهد همبستگی این دو متغیر مثبت و خطی بوده یعنی ارتباط خطی و مستقیم بین جذب محیط کشت و تعداد سلولهای دونالیلا سالینا وجود دارد. نمودار رشد جلبک دونالیلا سالینا با اعمال هورمون های رشد آبسزیک اسید و سالیسیلیک اسید نشان می دهد به طور معنی داری میزان جذب نمونه های تیمار شده با هورمون های رشد نسبت به نمونه ی کنترل بیشتر است . تمامی نمونه های تیمار شده با هورمون های رشد جذب بیشتری نسبت به نمونه ی کنترل داشتند که بیانگر افزایش رشد ریزجلبک با اعمال هورمون های رشد است . به طور کلی تیمار نمونه‌ها با هورمون‌های رشد سالیسیلیک اسید و آبسیزیک اسید موجب رشد بیشتر ریزجلبک شده است. شمارش سلول ریز جلبک در نمونه‌ی کنترل و غلظت‌های آبسیزیک اسید و غلظت هایسالیسیلیک اسید، نشان می‌دهد به طور کلی هورمون های رشد موجب افزایش تعداد سلولهای ریز جلبک شده اند. نمودار وزن خشک بیومس ریز جلبک از نمونه‌ی کنترل و غلظت های سالیسیک اسید و غلظت های آبسزیک اسید در روز آخر کشت نشان می دهد بیشترین میزان وزن خشک بیومس مربوط به دو نمونه ی تیمار شده با آبسزیک اسید ۲۵ میکرومولار و سالیسیک اسید 10میکرو‌مولار و کمترین میزان وزن خشک محاسبه شده مربوط به نمونه ی کنترل می‌باشد. نمودار وزن تر بیومس استخراج شده ریز جلبک از نمونه‌ی کنترل و غلظت هایسالیسیک اسید و غلظت های آبسزیک اسید در روز آخر کشت را نشان می دهد بیشترین میزان وزن تر استخراج شده مربوط به سه نمونه ی آبسزیک اسید ۲۵ میکرو‌مولار و سالیسیلیک اسید ۱۰ میکرو مولار و آبسزیک اسید ۱۰ میکرو مولار و کمترین میزان وزن تر مربوط به دو نمونه ی آبسزیک اسید 50 میکرومولار و نمونه ی کنترل می‌باشد. نمودار شمارش سلول ریز جلبک در نمونه‌ی کنترل و غلظت های سالیسیک اسید و غلظت های آبسزیک اسید در روز آخر کشت را نشان می دهد در آخرین روز کشت بیشترین میزان شمارش مربوط به دو نمونه ی تیمار شده با آبسزیک اسید 1۰و 50 میکرو‌مولار و کمترین میزان شمارش مربوط به نمونه ی سالیسیک اسید۱۰۰ میکرو‌مولار می‌باشد. مقایسه ی اسید های چرب استخراج شده از نمونه ی کنترل و نمونه های تیمار شده با غلظت های مختلف آبسیزیک اسید و سالیسیلیک اسید پرداخته شد، که در این بین نمونه های آبسیزیک اسید 25میکرومولار و سالیسیلیک اسید 50میکرومولار بیشترین تعداد اسید چرب را تولید کردند و بیشترین میزان اسید چرب استخراج شده مربوط به نمونه ی تیمار شده با ابسیزیک اسید 50میلی‌مولار و اسید چرب اکتادکاترینوئیک اسید، متیل استر می‌باشد. ترکیب اسیدهای چرب یک پارامتر ضروری در سوخت زیستی است، زیرا خواص سوخت توسط پروفایل اسیدهای چرب کنترل می شود به طور کلی، فیتوهورمون‌ها و تنظیم‌کننده‌های رشد همواره به عنوان سیگنال‌های سلولی باعث غنی‌سازی پروفایلهای اسید چرب شده و می توانند به طور موثر برای تغییر طول زنجیره اسیدهای چرب برای خواص سوخت مطلوب استفاده شوند. مقایسه ی اثر تیمار ها بر پروفایل اسیدهای چرب نتایج نشان داد هم محتوا و هم ترکیب و هم درصد پروفایل اسیدهای چرب استخراج شده از بیومس دونالیلا سالینا تحت تاثیر فیتور هورمونها تغییر یافته است. ازینرو می توان از تیمارهای هورمونی برای غنی سازی سوختهای زیستی حاصل از ریزجلبکها استفاده نمود.