کافئین(تری متیل گزانتین) آلکالوئیدی مشتق از ترکیبات پورینی است. سنتز کافئین در گیاهان یک مکانیزم دفاعی در برابر آفتها و عوامل آسیب رسان است. در این پژوهش اثر کافئین بر نشت یونی و فعالیت آمیلازی بررسی و اثرات ضدباکتریایی، آنتی اکسیدانی و دگرآسیبی کافئین در گندم، جو و کنجد مقایسه و ارزیابی گردید. طراحی آزمایش با روش فاکنوریل و در نظرگرفتن دو عامل گونه(گندم، جو، کنجد) و غلظتهای کافئین(2/0، 1/0، 05/0 و 025/0 میلی مولار) انجام و معنی دار بودن تفاوت میانگین ها با آزمون دانکن ارزیابی گردید. نتایج نشان داد کافئین 2/0 میلی مولار همه شاخصهای رشد(طول برگ، طول ریشه چه، وزن برگ و وزن ریشه چه) هر سه گونه را کاملا متوقف می نماید. در غلظتهای پائین کافئین، حساسیت و مقاومت این سه گونه تفاوت معنی دار نشان می دهد. کاهش شاخصهای (جوانه زنی کل، سرعت جوانه زنی و ضریب سرعت جوانه زنی) نشان داد جو بیشتر از گندم به کافئین حساس می باشد. در این مطالعه کافئین اثر ضد باکتریایی معنی داری نشان نداد. ویژگی آنتی اکسیدانی کافئین قابل توجه و معنی دار بود. کافئینmM20 هدایت الکتریکی محلول پیرامونی بذر و ریشه چه گندم و جو را افزایش داد. افزایش هدایت الکتریکی محیط پیرامونی بافت زنده می تواند نتیجه آسیب به تمامیت غشاهای سلولی و نشت الکترولیتها باشد. کافئین فعالیت آمیلازی را با الگوی غیر وابسته به غلظت به طور معنی دار مهار نمود. کافئین مهارکننده فعالیت آمیلازی بوده، اثرات دگرآسیبی نسبتا قوی، اثر ضدباکتریایی نسبتا ضعیف و ویژگی آنتی اکسیدانی قابل توجه دارد. مطالعات دگرآسیبی و ضدمیکروبی کافئین در زمینه کنترل علفهای هرز و آفات می تواند نتایج کاربردی داشته باشد. ویژگی آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی کافئین نیز در درمان و داروسازی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. با بررسی اثر کافئین بر نشت الکترولیتها و فعالیت آمیلازی، شناخت و درک مکانیسمهای سلولی اثرات زیستی کافئین بهبود خواهد یافت.
