مطالعات مربوط به ساختِ اطلاع و نحوۀ بازنمایی آن در سطح جمله به دوران پیدایش زبان شناسی نوین و آثار زبان-شناسانِ مکتب پراگ دردهۀ 1920 و پس از آن باز می گردد. در دهه های اخیر، مطالعۀ ساختِ اطلاع دوباره مورد توجّه زبان شناسان نقش گرایی همچون هلیدی، والدووی ول َمبرِکت قرار گفته است. پرسش اصلی زبا شناسان این است که چرا گویشوران زبان ها برای بیان معنا و مفهومی واحد در موقعیت های ارتباطی مختلف، ساخت های دستوری گوناگونی را استفاده می کنند. لَمبرِکت (1994) معتقد است که ساخت جمله برداشت های گوینده را از وضعیت ذهنی شنونده در یک موقعیّت ارتباطی منعکس می کند. این رابطۀ میان فرض های گوینده و ساخت جملات زبان در بخشی از دستور به نام ساختِ اطلاع کنترل می شود. این بخش شامل مقوله هایی مانند تصریح، پیش انگاشت، فعال سازی، تشخص پذیری مصداق-های کلام و روابط کاربرد شناختی مبتدا و کانون است. پژوهش حاضر به بررسی ساخت اطلاع جمله در کردی اردلانی بر اساس نظریۀ لَمبرِکت (1994) انجام گرفته است. داده های گردآوری شده حدود 70 پاره گفتار است که از مکالمات روزمرۀ گویشوران شهر سنندج و اطراف آن گردآوری و انتخاب شده اند و در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول شامل کلیات پژوهش است که به بیان مسأله، پرسش های مطرح شده و روش شناسی پژوهش پرداخته است. فصل دوم پیشینۀ پژوهش است که مطالعات و دیدگاه زبان شناسان ایرانی و غیر ایرانی را در حوزۀ ساخت اطلاع معرفی می کند. فصل سوم مبانی نظری تحقیق را بیان می کند که پژوهش حاضر بر اساس نظریۀ ساخت اطلاع لمبرکت انجام شده و به معرفی و تشریح ساخت اطلاع به عنوان بخش مستقلی از دستور زبان و زیربخش آن پرداخته است. در فصل چهارم، معرفی پیکرۀ زبانی و تحلیل داده های آن بر اساس مبانی مطرح شده در فصل سوم انجام گرفته است و فصل پنجم، نتیجۀ تحقیق و بررسی تحلیل داده ها در آن آمده است. یافته ها و نتایج این پژوهش بیانگر آن است که ساخت اطلاع در جملات کردی اردلانی بیشتر بر پایۀ دو رابطۀ کاربرد شناختی مبتدا و کانون بازنمایی می شود و ساخت مبتدا –کانونی ساخت بی نشان در این زبان است، و اکثر تکیه ها در پاره گفتارهای کردی اردلانی، به صورت تکیۀ کانونی به کار رفته اند. همچنین، انواع ساخت کانونی در داده های زبانی شکل می گیرد و اکثر آن ها از نوع کانون گزاره ای است. اکثر جملات به کار رفته توسط گویشوران دارای ساخت ساده هستند و زبان کردی، به طور کلی، برای بازنمایی ساختِ اطلاع از ابزارهای نحوی، آوایی و ساخت واژی مختلف بهره می گیرد.
