مط العات مربوط به جو طی صد سال اخیر نشان داده است که فعالیتهای انسانی باعث تغییر در جو شده است.تروپوپاز یکی از لایههای جو است که تغییرات آن اخیراً به عنوان نشانهای از تأثیر انسان بر تغییرات آبوهوایی معرفی شده است. بررسی رخداد توأم چرخندها و تغییر تراز فشار تروپوپاز اطلاعات مفیدی دربارۀ ویژگیهای جو بهویژه در ارتباط با رخداد بارشهای فراگیر ایران به دست میدهد؛ زیرا ازجمله عواملی که منجر به بروز بارشهای فراگیر در ایران میشود چرخندهای ورودی به کشور است. برای انجام پژوهش حاضر از دو گروه داده شامل دادههای ملّی بارش اسفزاری نسخه سوم و دادههای دما و ارتفاع ژئوپتانسیل موسوم به ERA-Interim از مرکز پیشبینی میانمدت اروپایی ( ECMWF ( با تفکیک مکانی 25 / 0 درجه قوسی در محدودهی جغرافیایی 0 تا 80 درجه شمالی و 10 - تا 120 درجه استفاده شد. در ای پژوهش جهت شناسایی تروپوپاوز از شاخص ) LRT ( استفاده شد و از شیو منلقهای دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل نیز در تراز 1000 هکتوپاسکال جهت شناسایی مراکز سیکلونی در بازهی زمانی 1979 تا 2018 استفاده شد. بررسی ویژگیهای توصیفی تروپوپاز در محدودهی مورد ملالعه نشان داد که ترازهای فشار تروپوپاز در فصول مختلف مابی ترازهای 90 تا 350 هکتوپاسکال در تغییر است و در اغلب مناطق و ماهها روند تغییرات ترازهای فشار تروپوپاز تابع عرض جغرافیایی است، به ای صورت که با افزایش عرض جغرافیایی ارتفاع ترازهای فشار تروپوپاز کاسته شده است البته ای نظم در تمام فصول و مناطق یکسان نیست. بررسی روند تغییرات ترازهای فشار تروپوپاز و دمای دو تراز اطراف آن نیز نشان داد که در اغلب ماههای سال روند ترازهای فشار تروپوپاز و دمای دو تراز اطراف آن در بخشهای قابل توجهی از محدودهی مورد ملالعه فاقد معنی داری آماری است. برای شناسایی ارتباط چرخندها با تروپوپاز در طول دورهی مورد ملالعه، سیکلونهایی که منجر به رخداد بارش فراگیر در ایران شده بودند مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به ای که ملالعهی تمام روزهای توأم با بارش فراگیر در ای پژوهش امکانپذیر نبود، از میان تمام روزهای توأم با بارش فراگیر، روزهایی که درصد مساحت تحت پوشش بارش در آنها بیشتر بود، برای ماههای مختلف انتخاب شد. درنهایت در طول دورهی موردملالعه 8 روز در 8 ماه مختلف انتخاب شد. برای هر روز منتخب، سیکلون فعال شناسایی و ویژگیهای تروپوپاز در زمان شروع سیکلون و روز رخداد بارش فراگیر بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده از ای پژوهش مشخص شد که در تمام 8 روز مورد واکاوی، در روز شروع فعالیت سیکلون و در روز توأم با بارش فراگیر بر روی ایران، تراز فشار تروپوپاز تفاوتهای قابل توجهی با مناطق همعرض )و اطراف( خود دارد. در ای هنگام تراز فشار تروپوپاز مقادیر عددی بزرگتری را نشان میدهد. نتایج بررسی ویژگیهای تروپوپاز در دهههای مختلف همزمان با چرخندها نیز نشان داد که در تمام ماههای سال در دهههای که روند فراوانی چرخندها افزایشی است نسبت به دهههای که روند فراوانی مشاهده شده کاهشی است شدت ناهنجاری تروپوپاز در مناطق جنب حاره بیشتر شده است و میزان اختلاف آن نسبت به مناطق اطراف خود افزایش یافته است. با توجه به روند افزایشی فراوانی چرخندهای دریای مدیترانه به عنوان مهمتری کانون چرخندزایی ایران انتظار میرفت که روند فراوانی روزهای همراه با بارش فراگیر نیز افزایشی باشد اما ای همخوانی وجود نداشت. بر اساس نتایج ای پژوهش مشخص شد که عدم تلابق روند تغییرات فراوانی چرخندهای دریای مدیترانه به عنوان اصلیتری کانون چرخندزایی ایران با بارش فراگیر ایران احتمالاً در ارتباط با تغییرات مسیر چرخندها باشد.
