کیومرث ایراندوست

تراکم ساختمانی از دهه های اخیر بعنوان ابزار کنترل ارتفاع ساختمان مورد توجه برنامه ریزان شهری بوده است. در تعریف تراکم ساختمانی می توان گفت نسبت زیربنای کل به مساحت زمین. از اوایل دهه 70 و با قطع شدن کمک های دولتی به شهرداری کلانشهرهای کشور، فروش تراکم بعنوان یکی از راه های کسب درآمد توسط مدیران شهری مورد استقبال قرار گرفت. فروش تراکم در واقع مجوز استفاده بیش از حد مجاز فضاست. با توجه به گسترش افقی شهرها و کمبود زمین در محدوده شهرها، افزایش تراکم و ساخت در ارتفاع منطقی به نظر می رسد. اما عرضه غیراصولی تراکم ساختمانی توسط شهرداری پیامدهای فراوانی را در سطح کلانشهرها بر جای گذاشته است. محله بعنوان کوچک ترین جزء سازنده شهر از این اثرات مصون نمانده است. با افزایش تراکم ساختمانی و در ادامه رشد جمعیت محله پس از عرضه تراکم مازاد، ناهمگونی جمعیت در سطح محلات بیشتر گردیده و محله دیگر از آن فضای خودمانی و نیمه عمومی تبدیل به مکانی جهت تقابل تضادهای اجتماعی و فرهنگی شده است. محله سرافرازان شهر مشهد نیز از این قاعده مستثنی نیست. افزایش ساخت وساز در دهه های اخیر چهره این محله را بسیار مخدوش کرده است. مهاجرت افراد از محله های دیگر و حتی شهرستان های مختلف استان به این محله پیامدهای اجتماعی فراوانی را گریبانگیر محله سرافرازان نموده است. هدف اصلی این تحقیق بررسی آثار فروش تراکم بر روحیه اجتماعی ساکنین محله مورد نظر می باشد. پژوهش حاضر از نوع اسنادی است. مطالعات میدانی با هدف آزمون برخی نتایج حاصل از مطالعات نظری و بررسی وضع موجود محله سرافرازان انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و نحوه اجرای پرسشنامه ها بصورت حضوری و مصاحبه ای بوده است. دلیل انتخاب پرسشنامه سنجش میزان رضایت افراد از معیارهای مورد نظر در تحقیق بود. با توجه به در نظر گرفتن تراکم متوسط 150% در طرح تفضیلی برای محله سرافرازان، تعداد 380 پرسشنامه بین دو گروه جمعیتی ساکن در تراکم های کمتر از 150% و بیشتر از 150% توزیع شد. نحوه تحلیل پرسشنامه ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و با اختصاص امتیازی از 1 تا 5 برای هر سؤال بود. در ادامه امتیاز هریک از معیارهای تأثیرگذار بر مفهوم اجتماعی محله که عبارتند از: تعاملات اجتماعی، حس تعلق، ایمنی، مشارکت، امنیت، همیاری و مشکلات محله، محاسبه گردید و در پایان امتیاز نهایی د