علامه مفسر قاضی ناصرالدین أبو الخیر (أبو سعید) عبدالله بن عمر بن علی بیضاوی شیرازی از دانشمندان بزرگ قرن نهم هجری ا ست. او در بیشتر دانش های زمان خود از جمله فقه، اصول، بلاغت، منطق ، حکمت و کلام سرآمد و مورد توجه طالبان علم بود .آن گونه که سبکی در طبقات خود می گوید بیضا وی عهده دار منصب قضاوت در شیراز بوده است . بیضا وی در علوم مختلف دارای تألیفاتی است ؛ " کتاب المنهاج " وشرح آن در اصول فقه ، " الطوالع" در کلام و " أنوار التنزیل وأسرار التأویل " در تفسیر از مهمترین آنهاست . برخی تفسیر بیضا وی را مختصر تفسیر "کشاف" زمخشری دانسته اند . اگر چه بیضا وی در تفسیر خود تقریباً تمام مطالب زمخشری را به طور خلاصه بیان کرده است ، اما هر جا که احساس نیاز کرده آرا و دیدگاه های خود را نیز به آن افزوده است . بیضاوی در مسائل کلامی، همچون متکلمی با مشرب اشعری ظاهر می شود و به نقد آرای اعتزالی زمخشری می پردازد؛ او اگر چه در برخی موارد نظر کلامی زمخشری را تایید می کند، اما تقریباً در تمام آیاتی که محل نزاع اهل کلام است به تقریر مذهب اهل سنت ومذهب اعتزال وگاه سایر مذاهب کلامی پرداخته وسپس عقیده کلامی اشعری را ترجیح می دهد . به عنوان مثال او در تفسیر آیات 2و3سوره بقره به گونه ای تقریباً تفصیلی به بیان معنی ایمان و نفاق نزد اهل سنت و معتزله و خوارج می پردازد و در پایان دیدگاه اشاعره را برای خود برمی گزیند. یا در تفسیر ( و مما رزقناهم ینفقون) از مصادیق کلمه (رزق) سخن می گوید ونظرات اشاعره ومعتزله را بیان می کند وحتی برای اثبات نظر خود استدلال می کند . اشارات کلامی بیضاوی در (أنوار التنزیل) به تمامی صریح نیست ، او گاه مسأله مختلف فیه کلامی را زیر الفاظ وعبارات پنهان می سازد و در واقع به تعریض از خلافی کلامی سخن می گوید . اگر چه هدف بیضاوی از نوشتن تفسیر خود تنها تبیین عقاید کلامی نیست ، واگر چه او علاوه بر کشاف از تفاسیر دیگری چون تفسیر فخررازی وراغب اصفهانی سود جسته است ، اما آن گونه که خود در مقدمه تفسیر اشاره می کند ، بیان آرای مختلف کلامی وتبیین آنچه که خود به آن عقیده دارد – وبه گفته خود او آن را عاری از اضلال می داند – از اساسی ترین اهداف اوست.
