تغییرات اقلیمی در دهههای اخیر به یکی از مهمترین چالشهای بخش کشاورزی تبدیل شده است. افزایش دما، کاهش و نوسانات بارش، و تشدید رخدادهای حدی، پایداری تولید و مدیریت واحدهای کشاورزی را با تهدید جدی مواجه کرده است. مرور نظاممند مطالعات انجامشده در ایران و جهان نشان میدهد که بیشتر شاخصهای اقلیمی در کشور روندی نامطلوب داشتهاند؛ بهگونهای که در بازه ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۰، ۱۱ شاخص دمایی روند افزایشی و تنها ۲ شاخص روند کاهشی داشتهاند. در همین دوره، شاخص شدت فصلی بارش در ۲۷ ایستگاه از ۳۸ ایستگاه روند افزایشی و شاخص روزهای خشک متوالی در ۲۳ ایستگاه روند افزایشی نشان داده است. این تغییرات بهطور مستقیم بر عملکرد محصولات اثرگذار بوده است. نتایج متاآنالیز جهانی نشان میدهد به ازای هر افزایش یک درجه سلسیوس در دمای بیشینه، عملکرد محصولات بهطور متوسط ۴/۲۱ درصد کاهش یافته و در مقابل، هر یک درصد افزایش بارش باعث رشد ۰/۴۳ درصدی عملکرد شده است. بر اساس سناریوهای آیندهنگر، افزایش ۲/۶ درجهای دما و کاهش حدود ۳۵ درصدی بارش تا میانه قرن محتمل است که پیامدهای اقتصادی سنگینی برای واحدهای کشاورزی به همراه خواهد داشت. در این شرایط، اتخاذ راهکارهای سازگاری از جمله بهکارگیری فناوریهای نوین آبیاری، تغییر الگوی کشت، استفاده از ارقام مقاوم و گسترش بیمه کشاورزی، ضرورتی اجتنابناپذیر است. نتایج این مطالعه میتواند مبنای تصمیمگیری سیاستگذاران برای مدیریت ریسک و ارتقای پایداری بخش کشاورزی باشد.
