حامد قادرزاده

هدف از پژوهش حاضر بررسی نگرش مصرف‌کنندگان به بسته‌بندی سبز در راستای پایداری زیست محیطی در شهر سنندج و عوامل مؤثر بر آن است؛ این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه آماری آن را کلیه‌ی خانوارهای مصرف کننده محصولات کشاورزی در شهرستان سنندج تشکیل می‌دهند که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. جهت گردآوری داده‌ها نیز از پرسش‌نامه محقق ساخته و جهت تجزیه‌ و تحلیل‌ آماری داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 26 استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که شرکت‌کنندگان در این پژوهش بیشتر در بازه سنی 21 تا 30 سال قرار داشتند، از نظر جنسیت و وضعیت تأهل توزیع تقریباً برابری داشتند، بیشتر آنها دارای تحصیلات کارشناسی بوده و دارای درآمد بین 11 تا 20 میلیون تومان بودند، شغل آنها بیشتر کارمند یا آزاد بود، در مرکز شهر سکونت داشتند و میزان آشنایی آنها با موضوعات محیط زیستی متوسط بود. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که محرک‌های محیطی، مسئولیت‌پذیری و مقبولیت، تأثیر مثبت و معناداری بر نگرش مصرف‌کنندگان نسبت به بسته‌بندی سبز محصولات کشاورزی دارند. به عبارت دیگر، هرچه این عوامل در مصرف‌کنندگان قوی‌تر باشد، نگرش آن‌ها نسبت به بسته‌بندی سبز نیز مثبت‌تربوده و در مقابل، محرک‌های اجتماعی و دولتی تأثیر منفی بر نگرش مصرف‌کنندگان دارند، اما این تأثیر از نظر آماری معنادار نبوده در نتیجه، فرضیه تأثیر مثبت محرک‌های محیطی، مسئولیت‌پذیری و مقبولیت بر نگرش مصرف‌کنندگان تأیید شد، اما فرضیه تأثیر مثبت محرک‌های اجتماعی و دولتی بر نگرش رد شد. همچنین نتایج مطالعه فرضیه اثر مثبت نگرش مصرف‌کنندگان بر قصد خرید محصولات دارای بسته‌بندی سبز را تأیید شد. همچنین یافته‌ها نشان دادند که متغیرهای تصویر ذهنی مصرف‌کنندگان از قیمت بسته‌بندی سبز محصولات کشاورزی و سطح دسترسی به این بسته‌بندی‌های سازگار با محیط زیست و پایداری، در تقویت تمایل مصرف‌کنندگان به قصد خرید آنان از محصولات دارای بسته‌بندی سبز، اثر واسطه‌ای و تعدیل‌گر مثبت و مؤثر دارد. براساس نتایج پژوهش انجام شده، می‌توان نتیجه گرفت که عوامل محرک‌های محیطی، مسئولیت‌پذیری و مقبولیت تأثیر مثبت و معناداری بر نگرش مصرف‌کنندگان نسبت به بسته‌بندی سبز محصولات کشاورزی دارند. به عبارت دیگر، هرچه مصرف‌کنندگان اطلاعات بیشتری در مورد مزایای زیست‌محیطی بسته‌بندی سبز داشته باشند و احساس مسئولیت بیشتری در قبال محیط زیست داشته باشند، نگرش مثبت‌تری نسبت به این نوع بسته‌بندی دارند. در مقابل، تأثیر محرک‌های اجتماعی و دولتی بر نگرش مصرف‌کنندگان معنادار نبوده و این بدان معناست که عوامل اجتماعی و قوانین و مقررات دولتی تأثیر چندانی بر نگرش مصرف‌کنندگان در مورد بسته‌بندی سبز ندارند. همچنین، نتایج نشان داد که نگرش مثبت مصرف‌کنندگان نسبت به بسته‌بندی سبز، تأثیر مثبتی بر قصد خرید آن‌ها از محصولاتی که دارای این نوع بسته‌بندی هستند، دارد. به علاوه، عواملی مانند تصویر ذهنی مصرف‌کنندگان از قیمت بسته‌بندی سبز و سطح دسترسی به این نوع بسته‌بندی، می‌توانند تمایل مصرف‌کنندگان به خرید محصولات دارای بسته‌بندی سبز را افزایش دهند. به طور کلی، می‌توان گفت که عوامل فردی و شناختی مصرف‌کنندگان، مانند آگاهی از مزایای زیست‌محیطی، احساس مسئولیت و نگرش مثبت، نقش مهمی در تمایل آن‌ها به خرید محصولات دارای بسته‌بندی سبز ایفا می‌کنند.