مسئله مسیریابی وسایل نقلیه یکی از مسائل بنیادین در حوزه لجستیک و مدیریت حملونقل است که به دلیل پیچیدگیهای آن، در دسته مسائل NP-hard قرار میگیرد. در این مسئله، هدف اصلی پیدا کردن مسیرهای بهینه برای وسایل نقلیه است تا این وسایل بتوانند به مجموعهای از مشتریان خدمات ارائه دهند، با رعایت محدودیتهایی مانند ظرفیت وسایل نقلیه، تقاضای مشتریان، زمانبندی تحویل و الزامات عملیاتی. در سالهای اخیر، با توجه به بحرانهای زیستمحیطی ناشی از تغییرات اقلیمی و آلودگیهای ناشی از فعالیتهای انسانی، صنعت حملونقل به عنوان یکی از منابع اصلی تولید گازهای گلخانهای و آلودگی هوا شناخته میشود. در این راستا، استفاده از وسایل نقلیه هیبریدی و الکتریکی به عنوان یک راهحل مؤثر برای کاهش اثرات منفی این صنعت بر محیطزیست مطرح شده است. در این تحقیق، مدل مسیریابی وسایل نقلیه بهویژه وسایل نقلیه هیبریدی و الکتریکی با هدف کاهش مصرف انرژی، بهینهسازی مدیریت باتری و رعایت محدودیتهای زیستمحیطی طراحی شده است. وسایل نقلیه هیبریدی و الکتریکی به دلیل ترکیب موتورهای احتراق داخلی و الکتریکی، میتوانند به طور مؤثری مصرف سوخت را کاهش داده و در عین حال از ظرفیت باتری برای کاهش آلایندههای زیستمحیطی استفاده کنند. الگوریتم مورچگان به عنوان یک الگوریتم تکاملی مبتنی بر هوش جمعی، به منظور حل این مدل به کار گرفته شده است. این الگوریتم با استفاده از قوانین احتمالی و بهروزرسانی هوشمند فرومونها قادر است تا راهحلهای بهینهای برای مسیریابی وسایل نقلیه هیبریدی- الکتریکی پیدا کند و چالشهای مرتبط با مصرف انرژی، نیاز به شارژ و تغییر باتریها در طول مسیر را به طور مؤثری مدیریت کند. یکی از جنبههای نوآورانه این تحقیق، توجه ویژه به جابجایی اقلام فسادپذیر در مسیریابی وسایل نقلیه است. در این مدل، سعی شده است تا با بهرهگیری از وسایل نقلیه هیبریدی - الکتریکی، فساد و کاهش کیفیت اقلام فسادپذیر در طول مسیر به حداقل برسد. این موضوع علاوه بر بهینهسازی مصرف انرژی، به طور خاص بر حفظ کیفیت اقلام و تحویل به موقع آنها به مشتریان تمرکز دارد. مدیریت زمان تحویل و رعایت محدودیتهای زمانی مشتریان بهویژه برای اقلام فسادپذیر یکی از چالشهای اساسی در این تحقیق است. در نهایت، مدل پیشنهادی با استفاده از الگوریتم بهینهسازی کلونی مورچگان و الگوریتم تپهنوردی به طور مؤثر مسائل پیچیده این نوع مسیریابیها را حل کرده و میتواند به عنوان ابزاری کارآمد در بهینهسازی مسیریابی وسایل نقلیه هیبریدی - الکتریکی در شرایط مختلف، از جمله مدیریت مصرف انرژی، حفظ کیفیت اقلام و رعایت محدودیتهای زیستمحیطی، مورد استفاده قرار گیرد.
