انتشار کربن در زنجیره تأمین مواد غذایی لبنی یکی از چالشهای مهم زیستمحیطی است. این چالش شامل مراحل مختلف از تولید تا توزیع و مصرف محصولات لبنی میشود. محصولات فسادپذیر به دلیل محدودیت عمر مفید و حساسیت بالا به شرایط نگهداری، با چالشهای متعددی در زنجیره تأمین مواجه هستند. این چالشها شامل کاهش کیفیت، افزایش ضایعات و اثرات زیستمحیطی ناشی از انتشار گازهای گلخانهای است. استفاده از فناوری پلاسمای سرد در صنعت مواد غذایی، بهویژه در فرآوری محصولات لبنی، یک راهکار نوآورانه برای افزایش کیفیت، ایمنی و ماندگاری این محصولات و همچنین کاهش انتشار کربن است. با بررسی مقالات موجود در این زمینه، مشخص شده است که تاکنون هیچ مقالهای به تأثیر فناوری پلاسمای سرد بر کاهش کربن و افزایش ماندگاری محصولات فسادپذیر نپرداخته است. در این پژوهش، یک مدل ریاضی مبتنی بر نظریه بازی استکلبرگ طراحی شده است که تعاملات میان تولیدکننده و خردهفروش را در زنجیره تأمین دوسطحی بررسی میکند. تصمیمگیری تولیدکننده و خردهفروش بهصورت متوالی صورت میگیرد؛ به این معنا که تولیدکننده ابتدا تصمیمات خود را اتخاذ کرده و خردهفروش با مشاهده آنها بهترین تصمیم را میگیرد. ارائه مثال های متفاوت و تحلیلهای حساسیت پارامترهای مدل، مانند تأثیر قیمت، نرخ فساد کالا و میزان تقاضا، اهمیت این فناوری را در بهبود پایداری و سودآوری زنجیره تأمین تأیید میکنند. نتایج مدل نشان میدهد که استفاده از تکنولوژی پلاسمای سرد، علاوه بر کاهش میزان انتشار کربن، باعث افزایش ماندگاری محصولات و در نتیجه کاهش ضایعات غذایی میشود. این پژوهش همچنین با بررسی شکافهای موجود در ادبیات موضوع، تأثیر همزمان ملاحظات اقتصادی و زیستمحیطی را در یک مدل جامع ارائه میدهد. در ادامه با مقایسه دو سناریو بر پایه استفاده و عدم استفاده از فناوری پلاسمای سرد معیار ترکیبی در نظر گرفته شده که هم کاهش هدررفت محصول و هم کاهش سطح انتشار کربن را در نظر میگیرد. این مدل پیشنهادی به مدیران زنجیره تأمین و سیاستگذاران کمک میکند تا با استفاده از این فناوری، استراتژیهایی اتخاذ کنند که علاوه بر بهبود عملکرد اقتصادی، به کاهش اثرات زیستمحیطی نیز منجر شود. از نوآوریهای این تحقیق میتوان به ارائه مدل بهینه قیمتگذاری و مدیریت موجودی با درنظرگرفتن فناوری پلاسمای سرد و تأثیر آن بر کاهش انتشار کربن و افزایش ماندگاری اشاره کرد.
