اصلی ترین معضـل بخـش سـلامت پایین بودن سطح بهره وری است. اگر این حوزه به مراکز بیمارستانی محدود شود ، اتاق های عمل به عنوان مهم تـرین بخش یک بیمارستان محسوب می شوند، که سطح بالایی از هزینه را مصرف نمـوده و منبـع حیاتی برای تأمین درآمدهای بیمارستان هستند[1]. برنامه ریزی و زمان بندی در هر جنبه ای یک انقلاب در صرفه جویی در زمان و هزینه به حساب می آید، یکی از مهم ترین مسائل موجود در حوزه بهداشت و درمان نیز مسئله زمان بندی و تخصیص بیماران و منابع به اتاق های عمل هست. اهمیت این مسئله ازآنجا مشخص می شود که بیمارستان ها خواستار کاهش هزینه ها و بهبود وضعیت موجودی مالی خود و نیز دستیابی به سطح بالاتری از رضایتمندی بیماران هستند . با توجه به این موضوع، تدوین برنامه ای که بتواند پاسخ گو به این تقاضا باشد و به کیفیت خدمات ارائه شده نیز توجه نماید ضروری به نظر می رسد. تمامی این دلایل باعث شده است در تحقیقات سال های اخیر توجه ویژه ای به برنامه ریزی و زمان بندی اتاق عمل شود، اما استفاده چندانی از قدرت روش بهینه سازی مبتنی بر شبیه سازی در این حوزه، نشده است. در این پژوهش ابتدا به معرفی کلیات موضوع و بررسی تحقیقات سال های اخیر در این حوزه پرداخته شده است. در این مسئله یک لیست از بیماران انتخابی در انتظار جراحی و تعدادی جراح با تخصص های متفاوت وجود دارد که باید جراحی این بیماران انتخابی در حالت عدم قطعیت مدت زمان جراحی و ورود بیماران اورژانسی در روزهای حضور جراحشان زمان بندی شود. تعداد محدودی اتاق عمل نیز وجود داردکه در هرکدام از اتاق ها امکان انجام بعضی از جراحی ها وجود دارد. برای این مسئله اهداف کمینه کردن هزینه های مربوط به تخصیص بیماران به اتاق های عمل و جراحان، هزینه های تغییر برنامه های درمانی بیماران غیر اورژانسی، هزینه های عدم استفاده و استفاده بیش ازحد اتاق های عمل و استفاده بیش ازحد از واحد مراقبت های ویژه در نظر گرفته شده است. سپس به ارائه و حل مدل ریاضی مسئله پرداخته می شود و در قدم بعدی با توجه به این که سیاست انعطاف پذیر در زمان بندی اتاق عمل ارائه شده و سیاست انعطاف پذیر شامل دو حالت متفاوت است مسئله با توجه به این دو حالت حل شده است حالت اول راه حل، از روش های حل دقیق و ترکیب دو الگوریتم ژنتیک و تبرید شبیه سازی شده استفاده شده است؛ و در حالت دوم از یک رویکرد ترکیبی شبیه سازی مونت کارلو و الگوریتم های بهینه سازی (ژنتیک و رقابت استعماری) برای مواجهه با احتمال حضور بیمار اورژانسی ارائه شده است. الگوریتم ارائه شده برای حل تعداد متعددی از مسائل در سایزها و ابعاد مختلف آزمون شده است. مطابق نتایج به دست آمده، برای حالت اول مسئله زمان بندی اتاق عمل، الگوریتم ترکیبی ژنتیک و تبرید شبیه سازی شده، نه تنها در مسائل کوچک، به لحاظ کیفیت جواب، قابل رقابت با مدل ریاضی است، بلکه این راهکار قابلیت آن را دارد که برای مسائل بزرگ، جواب مناسب درزمان مناسب پیدا کند؛ و در حالت دوم ارزیابی عملکرد الگوریتم ها نشان می دهد که ترکیب شبیه سازی مونت کارلو و رقابت استعماری نتایج بهتری نسبت به ترکیب شبیه سازی مونت کارلو و الگوریتم ژنتیک دارد.
