به دلیل افزایش جمعیت شهری، عدم تطابق بافت های شهری با ویژگی های اقلیمی، محیطی و طبیعی شهرها و غیره با پدیده افزایش مصرف انرژی در شهرها مواجه هستیم. از این رو، انجام تحقیق در زمینه انرژی و بررسی دلایل افزایش مصرف آن در شهرها ضروری به نظر می رسد. موضوع تحقیق حاضر، بررسی تاثیرات مورفولوژی شهری بر مصرف انرژی در دو اقلیم متفاوت شهری بوده است. نمونه های مورد مطالعه، تهران و تبریز است. اهداف این تحقیق، شناسایی و دسته بندی پارامترهای موثر بر مورفولوژی شهری در مقیاس شهر و محله، تبیین رابطه میان پارامترهای موثر بر مورفولوژی شهری و میزان مصرف انرژی و ارائه راهکارهای موثر در کاهش مصرف انرژی در نمونه های موردی می باشد. لازم به ذکر است که علاوه بر موارد مطرح شده (مورفولوژی شهری، مصرف انرژی و اقلیم های متفاوت)، برای بررسی دقیق تر، عامل پراکندگی و فشردگی شهری به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در مصرف انرژی در محله های شهری نیز به مراحل مطالعاتی و تحلیلی تحقیق اضافه شده است. بدین منظور، پس از مطالعه و بررسی نظریات، رویکردها، مفاهیم و تجارب جهانی در خصوص پدیده پراکندگی و فشردگی شهری، مورفولوژی شهری و مصرف انرژی، شاخص-های سنجش آنها مورد بررسی و جمع بندی قرار گرفت. پس از تطبیق با نمونه های موردی به لحاظ داده های در دسترس، شاخص های نهایی برای سنجش هر یک از موارد انتخاب گردید. در ارزیابی نمونه موردی، ابتدا توسط شاخص های سنجش پراکندگی و فشردگی شهری و با استفاده از تحلیل خوشه ای در نرم افزار SPSS محله های دو شهر تهران و تبریز به دو گروه پراکنده و فشرده تقسیم بندی شدند. با مقایسه تطبیقی نتایج حاصل شده از این تحلیل دو محله به عنوان فشرده ترین و دو محله به عنوان پراکنده ترین محله ها از هر دو شهر به عنوان مطالعات موردی انتخاب شدند (چهار محله از تهران و چهار محله از تبریز). در مرحله بعدی، هشت محله انتخابی با استفاده از شاخص های مورفولوژیک تاثیر گذار بر مصرف انرژی و روش ترکیب خطی وزن دار (SAW) رتبه بندی شدند. برای تعیین ضریب اهمیت شاخص ها در روش SAW از تحلیل انرژی محله های انتخابی توسط پلاگین های گرس هاپر، لیدی باگ و هانی بی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که محله های فشرده در تبریز، مصرف انرژی برابر یا بیشتری از محله های فشرده در تهران دارند. و محله های پراکنده در تبریز مصرف انرژی برابر یا کمتری از محله های تهران دارند. بنابراین استفاده از راهکارهایی چون کاشت درختان، مسیرهای پیاده، مسیرهای انرژی و غیره با در نظر گرفتن پراکنده و یا فشرده بودن محله ها مورد نظر پیشنهاد شده است.
