فرزاد نظری

گل های فصلی (باغچه ای) فصل گرم از اجزاء مهم و تاثیر گذار در زیبایی فضای سبز می‌باشند. متاسفانه امروزه مساله تنش شوری یکی از مهم ترین عوامل محیطی محدودکننده ی رشد این گیاهان در فضای سبز به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. استفاده از قارچ های میکوریزا آربوسکولار (AM) به عنوان یک روش کارآمد و سازگار با محیط زیست برای تعدیل زیستی تنش شوری در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل پژوهش حاضر به منظور مقایسه 4 گونه قارچ AM (Funneliformis mosseae، Diversispora versiformis، Rhizophagus intraradices و Claroideoglomus etunicatum) در جهت کاهش اثراث نامناسب تنش شوری بر ویژگی‌های مورفولوژیک، فیزیولوژیک، بیوشیمیایی و جذب عناصر سدیم و پتاسیم ریشه و برگ جعفری آفریقایی (Tagetes erecta) صورت گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور تنش شوری (در سه سطح شاهد، شوری 50 و 100 میلی مولار) و قارچ AM (4 گونه) در 4 تکرار انجام شد. با کشت بذرهای جعفری آفریقایی، زمانی که نشاء‌ها به مرحله 2 تا 3 برگی رسیدند در گلدان‌های دارای خاک زراعی اتوکلاو شده که دارای 50 سی سی از زادمایه قارچ های ذکر شده بصورت یک لایه در عمق 5 سانتی متری زیر سطح خاک بود، کشت شدند. حدود 10 روز پس از استقرار نشاءها، تیمارهای شوری به صورت محلول دهی اعمال شد. پس از 2 ماه از اعمال تنش شوری، نتایج نشان داد که تنش شوری به طور معنی‌داری باعث کاهش درصد همزیستی قارچ‌ها، وزن تر و خشک شاخساره و ریشه، سطح برگ، تعداد و وزن گل، طول دوره گلدهی، میزان کلروفیل‌ها، کارتنوئید، کربوهیدرات‌های محلول کل، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشا و نرخ خالص فتوسنتز شده و در مقابل، میزان سدیم برگ و ریشه، پرولین، پروتئین‌های محلول، H2O2، MDA و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان را افزایش داده است. استفاده از قارچ‌های میکوریزا به ویژه گونه F. mosseae در شرایط تنش و غیرتنش موجب بهبود معنی‌دار صفات رشدی مانند وزن تر و خشک شاخساره و ریشه، سطح برگ و تعداد و وزن گل شد و همچنین سبب افزایش میزان کلروفیل‌ها، کارتنوئید، کربوهیدرات‌های محلول، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشا و نرخ فتوسنتز گردید. قارچ‌های میکوریزا همچنین سبب کاهش معنی‌دار میزان سدیم برگ و ریشه، H2O2 و MDA و افزایش پتاسیم برگ و ریشه شدند و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان را در شرایط تنش شوری تقویت کردند. در مجموع، نتایج نشان داد که کاربرد قارچ‌های میکوریزا، به ویژه F. mosseae، می‌تواند به عنوان روشی مؤثر و زیستی برای کاهش اثرات منفی تنش شوری و بهبود رشد و عملکرد گل جعفری آفریقایی مورد استفاده قرار گیرد.