فرزاد نظری

بنفشه هیبرید یکی از پرکاربردترین گلهای فصل خنک در سراسر دنیا می باشد که به دلیل مقاوت بالای آن به دمای پایین، گزینه مناسبی برای کشت در پاییز و زمستان می باشد. به طور معمول، بذر بنفشه در اواسط تابستان کشت می شود و نشاها اوایل پاییز به انتقال به فضای سبز آماده می شوند. چنانچه بذر آن جهت تولید نشا در اواسط تابستان در هوای آزاد کشت شود، جهت جلوگیری از تابش شدید آفتاب و کاهش اثرات نامناسب گرما بر رشد آن سایه دهی نیاز دارد. به همین دلیل، این پژوهش با هدف بررسی اثر سطوح مختلف سایه‌دهی با استفاده از توری سایه بان سبز رنگ بر ویژگی‌های رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی نشاء دو رقم بنفشه هیبریدSwiss Giant Rhinegold (گل‌ زرد) و Swiss Giant Alpenglow (گل‌ قرمز) انجام شد. این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور شدت سایه‌دهی توری (30، 50 و 80 درصد سایه دهی) همراه با شاهد (بدون سایه دهی) در دو رقم که در مجموع 8 تیمار بود با 3 تکرار (کرت های 20 متر مربعی) انجام شد. نتایج نشان داد که استفاده از توری سایه‌بان، به‌ویژه توری 30 درصد، به طور کلی اثرات مثبتی بر ویژگی‌های مورد بررسی داشته است. بیشترین ارتفاع بوته و تعداد برگ، وزن تر و خشک شاخساره و نیز وزن خشک ریشه در هر دو رقم با کاربرد توری سایه‌بان 30 درصد به دست آمد. کاربرد هر سه سطح توری سایه‌بان حجم ریشه را افزایش داد که بیشترین مقدار آن با کاربرد توری 30 درصد به دست آمد. توری‌های 30 و 50 درصد، محتوی نسبی آب برگ را به طور معنی‌داری افزایش دادند و بیشترین مقدار این صفت در هر دو رقم در نشاهای تولید شده زیر توری سایه‌بان 30 درصد به دست آمد. استفاده از توری سایه‌بان سبب افزایش پایداری غشاء یاخته‌ای در هر دو رقم شد. رقم با گل زرد دارای مقدار کلروفیل برگ بیشتری در مقایسه با رقم گل قرمز بود و توری 30 درصد در رقم گل قرمز باعث کاهش معنی‌دار کلروفیل شد. استفاده از توری سایه‌بان اثر معنی‌داری بر مقدار کاروتنوئید برگ نداشت. مقدار کربوهیدارت‌ها در رقم با گل زرد بیشتر از گل قرمز بود و استفاده از توری سایه‌بان سبب کاهش معنی‌دار مقدار کربوهیدارت‌های محلول کل شد. استفاده از توری سبب کاهش معنی‌دار در مقدار پروتئین‌های محلول کل در رقم گل قرمز شد. بیشترین مقدار پرولین برگ، پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدهید در نشاهای رشد یافته بدون توری سایه‌بان به دست آمد و کمترین مقدار پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدهید در هر دو رقم در گیاهان رشد یافته زیر توری 30 درصد مشاهده شد. گیاهان رشد یافته بدون توری دارای بیشترین مقدار فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز بودند. به طور کلی، استفاده از توری سایه‌بان، به‌ویژه توری با سطح سایه‌دهی 30 درصد، می‌تواند به بهبود رشد و کیفیت نشاء بنفشه هیبرید کمک کند. این توری با کاهش تنش‌های محیطی، باعث افزایش محتوی نسبی آب برگ، پایداری غشاء یاخته‌ای، وزن تر و خشک ریشه و شاخساره و همچنین تنظیم فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی می‌شود.