فرزاد نظری

تعدادی از گونه های جنس رز ازجمله نسترن وحشی (R.canina) و نسترن زرد (R.foetida) به صورت بومی در نقاط مختلف ایران می رویند. در این مناطق از گلبرگ های نسترن زرد در تهیه مربا یا حلوا استفاده می شود و از میوه رسیده نسترن وحشی بصورت دم کرده، همچنین به عنوان پایه برای رزهای امروزی کاربرد دارد. میوه ی شناخته شده R.canina سرشار از ویتامین ث، پلی فنول ها و سایر مواد آنتی اکسیدان می باشد. در این پژوهش مقایسه ای به منظور بررسی مورفولوژی، فنولوژی و بیوشیمایی برگ، گلبرگ و میوه این دو گونه انجام شد تا از نسترن وحشی به عنوان محور اصلی در مقایسه با نسترن زرد که کمتر مورد بررسی قرار گرفته است، صورت گیرد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ها نشان داد که از نظر مورفولوژی، R.canina دارای برگ هایی با طول و عرض بلندتر، میوه های کشیده-تر و تعداد بذر بیشتری در میوه نسبت به R.foetida می باشد. از لحاظ مقایسه فنولوژی دوره نمو برگ و جوانه زنی گل و برگ و همچینین رسیدگی میوه و مرحله خواب نسترن زرد با اختلاف یک هفته زودتر از نسترن وحشی رخ می دهد. داده های این پژوهش برای مقایسه خواص بیوشیمیایی برگ نشان می دهد که در میزان کلروفیل، فلاونوئید، آنتوسیانین دو گونه اختلاف معنی داری مشاهده نمی شود، اما مقدار فنول برگ نسترن زرد با 75/1192 میلی گرم در 100 گرم وزن تر بیشتر از نسترن وحشی می باشد و همچنین میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی برگ R.foetida با 43/94 درصد وزن تر به طور قابل توجهی بیشتر از R.canina می باشد، اسکوربیک اسید برگ نسترن زرد نیز با 216 میلی گرم در 100 گرم وزن تر بیشتر از نسترن وحشی می باشد. در مقایسه خواص بیوشیمایی گلبرگ دو گونه اختلاف معنی داری مشاهده نشد. در مقایسه میوه رسیده این دو گونه، در مقدار فنول کل اختلاف معنی داری دیده نشد، اما در میزان فلاونوئید نسترن زرد با 69/582 میلی گرم در 100 گرم وزن تر بیشتر از نسترن وحشی بود و همچنین میوه R.foetida از نظر مقدار ظرفت آنتی اکسیدانی با 71/96 درصد وزن تر، ویتامین ث با 721 میلی گرم در 100 گرم وزن تر و آنتوسیانین با 43/65 میلی-گرم در 100 گرم وزن تر به طور قابل توجهی بیشتر از R.canina بوده است. نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده های خواص بیوشیمیایی، نشان می دهد که گونه بومی R.foetida پتانسیل این را دارد که تحقیقات بیشتری بر روی آن صورت بگیرد.