بیان سوگند در زبان فارسی غیر از گونۀ اصلی که در آن برای موضوعی به کسی یا چیزی سوگند می خورند، دارای گونۀ دیگری است که با وجود کاربرد آن در گذشته و حال، تاکنون توجهی بدان نشده است. این گونه از بیان سوگند دارای ساختِ شرطی است که در جملۀ شرط موضوع سوگند بیان میشود، و در جملۀ جواب شرط نیز عمل سوگندخوردن قرار میگیرد. این نوع از سوگند یکی از مصداق های «کنش گفتار» در زبان فارسی است که گوینده با بیان آن عمل سوگند را انجام می دهد. در این نوشتار با بهره گیری از مفاهیم نظریۀ «کنش گفتار» در دیدگاه جان آستین به عنوان مبنای نظری و با ذکر نمونههایی از آثار ادبی و نیز مواردی از گفتار عامیانه، گونۀ شرطیِ بیان سوگند تبیین و تشریح میشود تا نشان داده شود که این نوع سوگند هم در گذشته متداول بوده است و هماکنون در زبان روزمره کاربرد گسترده ای دارد. از نتیجه کار چنین برمیآید که این شیوه نسبت به نوع شناختهشده و متداول آن تأکید بیشتری دارد و در مواقعی استفاده میشود که گوینده بخواهد بر موضوع تأکید و مبالغۀ بیشتری داشته باشد.
