داریوش شیخ الاسلامی وطنی

هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات کوتاه مدت و بلند مدت یوگا و موسیقی بر سطوح پلاسمایی بتا اندورفین و سروتونین، ترکیب بدن، اضطراب، افسردگی، عزت نفس، کیفیت زندگی و سلامت عمومی زنان چاق غیر فعال می باشد. تحقیق حاضر از نوع تجربی با پیش آزمون، پس آزمون اول و پس آزمون دوم در سال ۱۴۰۱ بر روی ۲۸ زن چاق غیرفعال در شهر سقز انجام شد. افراد به ‌صورت نمونه‌گیری تصادفی در چهارگروه، گروه تمرینات یوگا همراه با موسیقی(n=8)، گروه تمرینات یوگا بدون موسیقی(n=8)، گروه موسیقی بدون تمرینات یوگا(n=8) و گروه کنترل(n=4) تقسیم شدند. پروتکل تمرین یوگا( با و بدون موسیقی) برای گروه اول و دوم، شش هفته(سه جلسه در هفته و هر جلسه 90 دقیقه) تمرینات آسانا و شاواسانا بود، به صورتی که مربی 15 دقیقه را به گرم کردن عمومی بدن، سپس 15 تا 30 دقیقه حرکات آساناها(حرکات بدنی)، پرانایاما(تمرینات تنفسی) و در نهایت 15 دقیقه، مراقبه یا شاواسانا(آرام سازی) انجام شد. طبق اصل اضافه بار، هر هفته یک سیکل به تمرینات کششی(حرکت سلام بر خورشید) و 10 ثانیه به مدت تمرینات آساناها و پرانایاما، بر ماندگاری روی حرکات اضافه شد و فواصل استراحت به صورت غیر فعال(حرکت کودک) بود. البته با این تفاوت که انجام تمرینات یوگا برای گروه اول همراه با موسیقی و برای گروه دوم بدون پخش موسیقی صورت گرفت. در مورد موسیقی، گروه سوم(موسیقی بدون انجام تمرینات یوگا) برای مراحل گرم کردن و آساناها از سمفونی های آرام بخش کلاسیک، آثار باخ(Ave maria به مدت 45 دقیقه) و برای مراحل پرانایاما و مدیتیشن هم یک قطعه از آثار سانتانا(صدای پیانو و طبیعت به مدت 45 دقیقه)، استفاده شد. همچنین برای سنجش تغییرات روحی/ روانی آزمودنی ها از پرسشنامه های(سلامت عمومی(General Health Questionnaire)، عزت نفس آیزینگ(Eysenck self- esteem Questionnaire)، SF-36، افسردگی بک، اضطراب بک) در دو نوبت، پیش آزمون و پس آزمون دوم استفاده گردید. در تحقیق حاضر برای اندازه گیری ترکیب بدن از دستگاه آنالیز امپدانس بیو الکتریک(BIA) استفاده شد. نمونه های خونی در سه نوبت، پیش آزمون، پس آزمون اول(48 ساعت بعد) و پس آزمون دوم(شش هفته بعد) جمع آوری و به منظور بررسی تغییرات سطوح پلاسمایی بتا اندورفین و سروتونین مورد بررسی قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل آماری یافته های تحقیق حاضر، برای توصیف داده ها از آمار توصیفی(انحراف معیار + میانگین) استفاده شد. جهت بررسی نرمال بودن توزیع داده ها از آزمون شایپرو – ویلک استفاده گردید و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر (ANOVA with repeated measure) استفاده شد، همچنین در صورت معنی دار بودن اثر تعاملی(زمان*گروه) از آزمون های t همبسته و سپس تعقیبی توکی استفاده شد. سطح معنی داری 0.05 در نظر گرفته شد و تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار spss نسخه 23 انجام گرفت. یافته های تحقیق حاضر نشان داد که مداخله کوتاه مدت و بلند مدت یوگا و موسیقی بر سطوح پلاسمایی بتا اندورفین(0.219) و سروتونین(0.179)، وزن(0.156)، (0.118)BMI ، درصد چربی(0.164)، اضطراب(0.440) و افسردگی(0.440) در زنان چاق غیر فعال، اثرات معنی‌داریی نداشت. از طرف دیگر، اثرات بلند مدت یوگا و موسیقی بر نسبت دور کمر به لگن(0.049)، عزت نفس(0.012)، کیفیت زندگی(0.031) و سلامت عمومی(0.025) در زنان چاق غیر فعال دارای تغییرات مثبت معنی داری بود و باعث بهبود این شاخص ها در بین هر سه گروه مداخله گردید، هر چند اثرات هم افزایی یوگا و موسیقی ملاحظه نشد.