گیاه یونجه یکی از مهترین گیاهان علوفه ای است که نقش مهمی در تأمین خوراک دام ایفا می کند. این پژوهش با هدف ارزیابی جذب عناصر مس و روی در گیاه یونجه کشت شده در خاک های آهکی کوددهی شده و بدون کود در دشت قروه دهگلان انجام شده است. بررسی یونجه و نمونه های خاک برداشت شده از مزرعه تحت کشت یونجه چند ساله در دو زمین تیمار شده با کود شیمیایی اوره و شاهد در مزرعه ای از اراضی دشت قروه-دهگلان به ابعاد 48×96 متر و در عمق 45-30 سانتی متر که مطابق با شبکه ای از نقاط با فواصل 16×16 متر از خاک و گیاه مورد نمونه برداری قرار گرفته بودند نشان داد غلظت عناصر ریز مغذی مس و روی در گیاه یونجه در دو زمین کوددهی شده و بدون کود تفاوت آماری معنی داری ندارد. از بین ویژگی های خاک، میانگین عنصر روی، هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم، فسفات، اکسید آزاد آهن، نیترات و آمونیوم در دو زمین شاهد و تیمار دارای تفاوت معنی داری بوده اند. همبستگی پیرسون جهت پی بردن به رابطه بین خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک در دو زمین تیمار و شاهد با مقادیر عناصر مس و روی در گیاه یونجه انجام گرفت و نتایج نشان داد که جذب ریز مغذی مس در برگ یونجه همبستگی بالایی با خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در زمین کوددهی شده دارد. به طوریکه پارامترهای pH، ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، فسفات، کربنات کلسیم، نیترات، آمونیوم و سیلت در زمین کوددهی شده و همچنین پارامترهای pH، ماده آلی، فسفات و آهن کل در زمین بدون کود با محتوی عنصر مس در برگ یونجه همبستگی معنی دار داشتند. در حالیکه برای عنصر روی تجمع یافته در برگ روابط معنی دار میان ریز مغذی روی جذب شده در برگ یونجه با پارامترهای ظرفیت تبادل کاتیونی، هدایت الکتریکی و کربنات کلسیم در زمین کوددهی شده یافت شد، اما عنصر روی در برگ گیاه با هیچ کدام از پارامترهای خاک در زمین بدون کود همبستگی نداشته است. بررسی شاخص غنی شدگی و زمین انباشتگی عناصر مس و روی در خاک مورد مطالعه حاکی از غنی شدگی بسیار ضعیف و همچنین انباشت کم عناصر مس و روی در خاک هستند. فاکتور انتقال نشان داد مقدار انتقال عنصر مس از ریشه به اندام هوایی گیاه یونجه نسبت به عنصر روی بیشتر می باشد. بررسی فاکتور تجمع زیستی نشان داد مقدار تجمع عنصر روی بیشتر در بخش ریشه و تجمع عنصر مس بیشتر در اندام هوایی گیاه یونجه می باشد. مقدار فاکتورهای انتقال و تجمع زیستی نیز برای دو عنصر مس و روی در دو زمین تیمار و شاهد تفاوت آماری معنی دار نشان نداد. تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره برای عنصر روی نشان داد که کربنات کلسیم خاک در تجمع میزان روی گیاه دخیل می باشد. تحلیل رگرسیون مولفه های اصلی برای عنصر مس گویای این مطلب بود که مؤلفه دوم بیشترین اهمیت را در تجمع مس در گیاه داشته است و پس از آن مؤلفه اول از اهمیت بسزایی در برآورد مس گیاه برخوردار بود. مهم ترین متغیرهای تشکیل دهنده ی مؤلفه اول نیترات، آمونیوم، فسفات، ظرفیت تبادل کاتیونی، pH، و کربنات کلسیم بوده اند.
