استفاده مستقیم از فاضلاب شهری خام برای آبیاری زراعی می تواند عواقب زیانبار بسیاری را ایجاد کند. بنابراین، پساب تصفیه شده از طریق فناوری های مختلف به طور کلی برای استفاده مجدد به ویژه در مناطق کم آب ترجیح داده می شود. هدف این مطالعه مقایسه کاربرد پساب تصفیه شده فاضلاب شهری نسبت به آب چاه بر میزان نیترات و فسفات در خاک زراعی می باشد. بدین منظور یک قطعه زمین زراعی به مساحت 2000 متر مربع به دو قسمت مساوی 1000 متر مربعی تقسیم شد که برای یک فصل رشد یک قطعه آن با آب چاه و قطعه دیگر با آب فاضلاب تصفیه شده آبیاری شد. تعداد 28 نمونه خاک از هر یک از دو قطعه زمین (مجموعا تعداد 56 نمونه) از عمق 20-0 سانتی متری مطابق با شبکه ای 5×5 متر تهیه و به آزمایشگاه جهت اندازه گیری برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی منتقل گردید. منابع آب آبیاری عبارت بودند از آب چاه و پساب تصفیه شده و خاک زراعی دیم (خاک اولیه) به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. پس از برداشت محصول جو به منظور بررسی تأثیر منابع آب آبیاری بر برخی خصوصیات خاک نهایی شامل آمونیوم، فسفات، نیترات و نیتروژن کل مورد بررسی و آنالیز قرار گرفت. با توجه به نرمال بودن داده ها حاصل از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف جهت بررسی رابطه بین برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک اولیه از ضریب همبستگی پیرسون، به منظور بررسی تأثیر منابع آب آبیاری بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک نهایی از آزمون تعقیبی دانکن و جهت بررسی تأثیر منابع آب آبیاری بر عملکرد محصول جو از آزمون تی غیرجفتی استفاده شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین مقادیر فسفات، پتاسیم و سدیم اندازه گیری شده در پساب تصفیه شده بسیار بیشتر از آب چاه بود. کاربرد پساب تصفیه شده فاضلاب شهری به طور معنی داری بر آمونیوم، فسفات، نیترات و نیتروژن کل مؤثر بود. استفاده از پساب تصفیه شده شهری جهت آبیاری محصول جو توانست عملکرد محصول را نسبت به تیمار آب چاه بهبود بخشد. توزیع مکانی برخی خصوصیات خاک و پهنه بندی آن ها نشان داد که خاک محدوده آبیاری شده با پساب از فسفات و نیتروژن کل به صورت گسترده برخوردار است. مدیریت مناسب در بهره گیری از چنین آب هایی و انتخاب گیاهانی که بتوانند اثرات زیانبار استفاده از فاضلاب تصفیه شده را بر خصوصیات خاک و عملکرد محصول به حداقل برسانند، اهمیت بالایی دارد.
