یکی از مهم ترین مشکلات حال حاضر در دنیا، به ویژه خاورمیانه، آلودگی هوا می باشد. این پدیده به دلیل وجود عناصر خطرناک و ذرات مضر همواره افراد بسیار زیادی را تحت تأثیر قرار داده و بر سلامتی انسان اثرات مخربی دارد. متاسفانه پدیده ی ریزگردها در خاورمیانه، به ویژه در کشور عراق، هر ساله در حال گسترش می باشد و یکی از مهم ترین دلایل آن افزایش بیابان زایی در کشورهای خاورمیانه می باشد. با توجه به اهمیت ذرات معلق موجود در هوا بر سلامتی انسان، بررسی عناصر و ترکیبات این ذرات از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، هدف از این مطالعه بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ذرات معلق موجود در هوای شهر سلیمانیه مرکز استان سلیمانیه واقع در شمال شرق کشور عراق بود. به این منظور تعداد 72 نمونه از ذرات گرد و غبار از سه ایستگاه مختلف در شهر سلیمانیه در بازه زمانی شش ماهه و در فواصل هفت روزه جمع آوری شد. برای اندازه گیری غلظت عناصر قلیایی و قلیایی-خاکی شامل سدیم و پتاسیم وکلسیم، منیزیم از روش شعله ای و دستگاه فلیم فتومتر و برای اندازه گیری فلزات سنگین شامل منگنز، آهن، مس و آرسنیک از دستگاه طیف سنج جذب اتمی استفاده شد. پارامترهای هواشناختی مورد استفاده شامل دمای هوا، رطوبت نسبی، سرعت باد و فشار هوا بود که توسط سازمان هواشناسی کشور عراق جمع آوری شده بود. همچنین جهت مطالعه ساختار ذرات موجود در هوا، تصاویر بدست آمده با استفاده از میکروسکوپ SEM آنالیز شدند. نتایج نشان داد که در بازه زمانی آزمایش، ذرات موجود در هوای شهر سلیمانیه زاویه دار، نامنظم و غیرکروی بود که می تواند نشان دهنده ی طبیعی بودن منشأ این ذرات باشد که دلیل آن می تواند ناشی از وقوع فرسایش بادی در بیابان های کشور عراق و کشورهای همسایهی جنوبی آن باشد. بیشترین و کمترین مقادیر غلظت و رسوب عناصر قلیایی و قلیایی-خاکی به کلسیم و پتاسیم اختصاص داشت. همچنین از میان فلزات سنگین مورد مطالعه، بیشترین غلظت به آهن و کمترین غلظت به آرسنیک اختصاص داشت. روند تغییرات غلظت عناصر مورد مطالعه نشان داد که در اوایل دوره نمونه برداری با کاهش همراه بوده و یک روند تقریباً ثابت تا اواخر دوره مشاهده شد و در نهایت یکی روند افزایشی کوتاه مدت ثبت گردیده است. افزایش غلظت عناصر با روند تغییرات دما رابطه عکس داشته، اما با میزان رطوبت رابطه مسقیم داشت. همچنین آنالیز پراش پرتو ایکس نشان داد که عمده کانی های تشکیل دهنده ی ذرات گرد و غبار هوای شهر سلیمانیه کلسیت و کوارتز می باشند که احتمالاً هم منشأ طبیعی داشته هم می تواند ناشی از فعالیت های انسانی مانند کارخانجات سیمان در اطراف شهر سلیمانیه باشد. همچنین نتایج آنالیز سطوح آلایندگی عناصر مورد مطالعه حاکی از این بود که آلودگی هوای شهر سلیمانیه در بازه ی زمانی مورد مطالعه تنها با عناصر مس، کلسیم و منیزیم در ارتباط بود و سایر عناصر آلوده کننده نبودند.
