بختیار محمدی

پیچانه ها، ناهنجاری هایی مثبت و یا منفی هستند که اغلب در لایه های مختلف جو شکل می گیرند. مطالعه پیچانه های تراز 500 هکتوپاسکال به دلیل نقشی که در ایجاد شرایط پایداری و ناپایداری جو بر عهده دارند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش برای مطالعه شدت و فراوانی پیچانه های جوی موثر بر اقلیم ایران، از داده های ارتفاع ژئوپتانسیل 500 هکتوپاسکال، در محدوده جغرافیایی 20 درجه طول غربی تا 80 درجه طول شرقی و همچنین صفر تا 70 درجه شمالی طی دوره زمانی 2010-1960 استفاده شد. بنابراین پایگاه داده ای از متغیر ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال در نرم افزار متلب ایجاد شد. اندازه ماتریس پایگاه داده مورد نظر با توجه به محدوده و طول دوره آماری مورد مطالعه(دوره 51 ساله) 1189*74460 بود. با توجه به تفکیک 5/2*5/2 درجه جغرافیایی محدوده مورد مطالعه، در این ماتریس 1189، تعداد یاخته های موجود در محدوده یاد شده و 74460 نیز دیده بانی های شش ساعته 51 سال اخیر است. به طوری که برای هر یاخته در طول هر سال 1460 دید ه بانی و در مجموع 51 سال نیز 74460 دیده بانی مورد تحلیل قرار گرفت. از روی این پایگاه داده پیچانه های جوی استخراج و محاسبات مورد نظر بر روی آنها انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که تقریباً در هر ماه، وضعیت پیچانه ها از نظر فراوانی و شدتشان متفاوتند. اما برمبنای نقشه سالانه آنها می توان گفت که شرق دریای مدیترانه و شبه قاره هند، کانون های اصلی شکل گیری پیچانه های منفی و غرب اروپا(بویژه کشورهای اسکاندیناوی) کانون اصلی شکل گیری پیچانه های مثبت است.